عزیزه شجراوی؛ عاطفه چمنی؛ سهیل سهیل سبحان اردکانی
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی هوایِ ناشی از ذرات‌معلق، به‌ویژه در مادران باردار می‌توانند بر سلامت مادر و جنین اثرات مخربی داشته باشند. از این‌رو، هدف این مطالعه بررسی تأثیر ذرات‌معلق بر سطح هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید در مادران باردار شهر اهواز انجام شد.مواد و روش ها: داده‌های مربوط به مقادیر ذرات‌معلق از محصول عمق نوری آئروسل سنجنده ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی هوایِ ناشی از ذرات‌معلق، به‌ویژه در مادران باردار می‌توانند بر سلامت مادر و جنین اثرات مخربی داشته باشند. از این‌رو، هدف این مطالعه بررسی تأثیر ذرات‌معلق بر سطح هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید در مادران باردار شهر اهواز انجام شد.مواد و روش ها: داده‌های مربوط به مقادیر ذرات‌معلق از محصول عمق نوری آئروسل سنجنده مودیس و به‌صورت میانگین پنج ساله اول فروردین 1398 تا اسفند 1402 استخراج شد. سطح هورمون تحریک‌کننده تیروئید نیز در 78 مادر غربال‌شده در سه ماهه سوم بارداری با استفاده از آزمایش‌های بیوشیمیایی اندازه‌گیری و درنهایت رابطه آن‌ها با داده‌های ذرات‌معلق محل سکونت هر مادر با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی مورد پردازش قرار گرفت.یافته‌ها: متوسط سطح هورمون تحریک کننده‌ی تیروئید در افراد مورد مطالعه برابر با 57/6 میلی واحد بر لیتر و در محدوده 30/0 تا حداکثر 3/39 میلی واحد بر لیتر قرار داشت که از محدوده های طبیعی در مادران باردار، بیشتر است. مقادیر عمق نوری آئروسل طی دوره‌ی پنج ساله در محدوده ی 28/0 تا 39/0 و در محل سکونت مادران باردار بیشتر از 30/0 به‌دست آمد که آلودگی بالای هوا به ذرات‌معلق را نشان داد. نتایج مدل رگرسیون نیز نشان داد که حدود 61 درصد از تغییرات سطوح هورمون تحریک کننده‌ی تیروئید تحت تأثیر میانگین پنج‌ساله ذرات‌معلق اتمسفر بوده است. نتیجه‌گیری: غلظت بالای ذرات‌معلق در برخی نقاط شهر اهواز می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت مادران باردار داشته باشد. از این‌رو، نظارت مداوم بر کیفیت هوا و ارائه مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری در این شهر توصیه می‌شود.
احمد مخدومی؛ مریم سرخوش؛ سمیه ضیائی
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی هوای شهرهای صنعتی و بزرگ ناشی از وجود آلاینده‌های گوناگونی به‌خصوص ذرات‌معلق با قطر کمتر از 2/5 میکرون است که به هوای شهری وارد می‌شود. پیش‌بینی مکان‌هایی که آلاینده PM2.5 به میزان زیاد است به مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در راستای بهبود کیفیت هوا کمک شایانی خواهد کرد. هدف از این مطالعه پیش‌بینی غلظت PM2.5 با استفاده ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی هوای شهرهای صنعتی و بزرگ ناشی از وجود آلاینده‌های گوناگونی به‌خصوص ذرات‌معلق با قطر کمتر از 2/5 میکرون است که به هوای شهری وارد می‌شود. پیش‌بینی مکان‌هایی که آلاینده PM2.5 به میزان زیاد است به مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح در راستای بهبود کیفیت هوا کمک شایانی خواهد کرد. هدف از این مطالعه پیش‌بینی غلظت PM2.5 با استفاده از چهار مدل غیرخطی هوش مصنوعی مبتنی بر روش یادگیری ماشین است. مواد و روش ها: تکنیک‌های یادگیری ماشین مورد استفاده در این مطالعه شامل: ماشین تقویت گرادیان سبک، رگرسیون تقویت گرادیان پیشرفته، جنگل تصادفی و رگرسیون با تقویت گرادیان بود. داده‌های هواشناسی و غلظت ذرات‌معلق برای پیش‌بینی شاخص کیفیت هوا در بازه‌ی زمانی سال‌های 1395 تا 1401 در شهر مشهد جمع‌آوری گردید. یافته‌ها: هر چهار مدل یادگیری ماشین در پیش‌بینی غلظت PM2.5 عملکرد بسیار خوبی را نشان دادند و حدود 95 درصد از پیش‌بینی‌های آن‌ها در محدوده‌ی فاکتور غلظت مشاهده‌شده قرار داشت. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مدل رگرسیون با تقویت گرادیان از میان چهار الگوریتم استفاده شده بر پایه یادگیری ماشین، عملکرد بهتری را نسبت به سایر مدل‌های غیرخطی با معیارهای دقت بالا از جمله ضریب رگرسیون 0/9802، میانگین خطای مطلق 0/54، میانگین خطای مربعات 5/33، ریشه میانگین خطای مربع 2/31 و میانگین درصد خطای مطلق 1/9 % را نشان می‌دهد. نتیجه‌گیری: در نتیجه، این مطالعه روشی را برای به‌دست آوردن نتایج پیش‌بینی PM2.5 با دقت بالا با استفاده از هوش مصنوعی مبتنی بر یادگیری ماشین را پیشنهاد می‌کند که برای پایش کیفیت هوا در مقیاس جهانی و بهبود ارزیابی مواجهه حاد در تحقیقات اپیدمی مفید است.
علیرضا صفاری؛ سید غفور علوی
چکیده
زمینه و هدف: خاک شمال غرب مشگین شهر که در معرض فرایندهای کانی سازی و دگرسانی قرار گرفته اند، حاوی مقادیر زیادی عناصر سمی و سنگین هستند که موجب آلودگی این منطقه می‌گردد. بر این مبنا هدف پژوهش حاضر مطالعات زیست محیطی منابع خاک در مناطق دگرسانی و کانی‌سانی در شمال غرب مشگین‌شهر میباشد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر به فراخور نیاز ...
بیشتر
زمینه و هدف: خاک شمال غرب مشگین شهر که در معرض فرایندهای کانی سازی و دگرسانی قرار گرفته اند، حاوی مقادیر زیادی عناصر سمی و سنگین هستند که موجب آلودگی این منطقه می‌گردد. بر این مبنا هدف پژوهش حاضر مطالعات زیست محیطی منابع خاک در مناطق دگرسانی و کانی‌سانی در شمال غرب مشگین‌شهر میباشد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر به فراخور نیاز از مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی بهره برده شده است. بدین گونه با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی (1:250000،1:50000 ) و مطالعه ی عکس‌های هوایی (1:20000) نقشه هیدروگرافی منطقه تهیه شد. در ادامه نیز به نمونه‌برداری خاک و آماده‌سازی آن پرداخته شد. برای تجزیه ی شیمیایی خاک‌های زراعی، باغی، مرتعی و لم یزرع روی سنگ‌ها و زون‌های کانی سازی و دگرسانی این منطقه، از حدود 70 نقطه نمونه به صورت انتخابی تهیه شد. نمونه‌های خاک از افق سطحی یعنی محل نفوذ ریشه برداشته شده است. بعد از برداشت نمونه‌های خاک به وزن تقریبی یک کیلوگرم ، 500 گرم آن به عنوان نمونه شاهد نگهداری و 500 گرم آن نیز به آزمایشگاه جهت تجزیه ی شیمیایی منتقل شد. لازم به ذکر است نمونه ها به روش ICP-Ms مورد تجزیه ی شیمیایی قرار گرفته و مقادیر 47 عنصر مهم مورد اندازه گیری قرار گرفت. یافته‌ها: مقایسه ی نتایج به دست آمده از تجزیه ی خاک‌های منطقه با مقادیر مجاز و استانداردهای زیست محیطی موجود نشان داد که آلودگی خاک‌ها به عناصر طلا، آهن، وانادیوم، گوگرد، و آرسنیک شدید بوده و غلظت بسیاری از عناصر دیگر نیز از مقادیر استاندارد بیشتر است. بر اساس مقادیر شاخص آلودگی به کار رفته در پژوهش 55/7 درصد از نمونه ها با 1 نتیجه‌گیری: با توجه به تشابهات نتایج مقایسات غلظت عناصر با استانداردها و حدود مجاز آن ها، فاکتورهای غنی ساز و شاخص‌های آلودگی می توان نتیجه گرفت که بیشتر نمونه های تجزیه شده از خاک منطقه مورد مطالعه آلوده هستند. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می‌گردد نسبت به خاک برداری و جابه جایی، بهسازی فیزیکی (شست وشوی خاک، فلاشینگ خاک) و بهسازی‌های بیولوژیکی (تجزیه بیولوژیکی دوغابی، بهسازی بیولوژیکی نابرجا و برجا بهسازی به روش مقاوم سازی و پایدارسازی) اقدام گردد.
ُساناز همتی فارسانی؛ حسن رحمانی؛ محمد باقر میران زاده؛ غلامرضا حسین دوست؛ فاطمه عطوف؛ کوروش رحمانی
چکیده
زمینه و هدف: بسیاری از رنگ‌ها دارای اثرات سرطان‌زایی بوده و در بسیاری از موارد باعث بروز جهش‌های ژنتیکی در موجودات زنده می‌گردند. همچنین، ترکیبات رنگی در مقابل فرایندهای تجزیه بیولوژیکی مقاوم می‌باشند و با روش‌های متداول قابل حذف نیستند. روش‌های مختلفی برای کاهش ورود فاضلاب‌های رنگی به آبهای سطحی استفاده می‌شود. هدف از این ...
بیشتر
زمینه و هدف: بسیاری از رنگ‌ها دارای اثرات سرطان‌زایی بوده و در بسیاری از موارد باعث بروز جهش‌های ژنتیکی در موجودات زنده می‌گردند. همچنین، ترکیبات رنگی در مقابل فرایندهای تجزیه بیولوژیکی مقاوم می‌باشند و با روش‌های متداول قابل حذف نیستند. روش‌های مختلفی برای کاهش ورود فاضلاب‌های رنگی به آبهای سطحی استفاده می‌شود. هدف از این تحقیق حذف اسید اورانژ 7 از محیط‌های آبی با استفاده از فرایند تلفیقیUV/Alg@Fe3O4_ZnO/O3 میباشد.مواد و روش‌ها: این مطالعه در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد. برای انجام آزمایش‌ها از یک راکتور به حجم 300 میلی‌لیتر، لامپ UVA و نانوذرات اکسیدروی (ZnO) ترکیب‌شده با اکسیدآهن (Fe3O4) بر پایه‌ی آلژینات استفاده شد. برای بررسی ویژگی‌های ساختاری این نانوکامپوزیت از آنالیزهای XRD , VSM , FTIR استفاده گردید. تاثیر پارامترهای غلظت اولیه کاتالیزور (0/15، 0/2، 0/1 گرم در لیتر)، غلظت اولیه آلاینده ( 300 ،200 ، 100 میلی گرم در لیتر)، زمان تماس (60 ،40 ،20 دقیقه) و pH (11، 7، 3) بر مقدار تجزیه اسید اورانژ 7 بررسی شد.یافته ها: در این مطالعه، بازده حذف اسیداورانژ 7 در شرایط بهینه‌ی غلظت کاتالیست 2/0 گرم در لیتر، غلظت اولیه اسیداورانژ 7 (100 میلی گرم در لیتر)، زمان تماس 40 دقیقه و 7=pH به میزان 97 درصد حاصل گردید. نتایج مشخص کرد که پارامترهای زمان تماس و غلظت اولیه کاتالیزور و pH با بازده حذف اسید اورانژ 7 رابطه مستقیم و پارامتر غلظت اولیه آلاینده رابطه عکس دارد.نتیجه گیری: تجزیه فتوکاتالیستی اسیداورانژ 7 به وسیله ی فرآیند تلفیقی UV/Alg@Fe3O4_ZnO/O3 یک روش مؤثر در حذف این آلاینده از محلول های آبی میباشد.
عادله حاجی‌حسینی بیطاری؛ اکرم قربانی؛ محمد غفوری
چکیده
زمینه وهدف: با توجه به اهمیت جداسازی زباله‌های عفونی و غیرعفونی و استفاده از ظروف مخصوص نگهداری زباله، متاسفانه در اکثر بیمارستان‌های مشهد این دستورات اجرا نمی‌شود. لذا بررسی این واحدها در جهت کاهش انتقال عوامل پاتوژن به محیط زیست امری اجتناب‌ناپذیر است. مواد و روش‌ها: با توجه به این‌که بیمارستان‌هایی به‌عنوان نمونه بررسی ...
بیشتر
زمینه وهدف: با توجه به اهمیت جداسازی زباله‌های عفونی و غیرعفونی و استفاده از ظروف مخصوص نگهداری زباله، متاسفانه در اکثر بیمارستان‌های مشهد این دستورات اجرا نمی‌شود. لذا بررسی این واحدها در جهت کاهش انتقال عوامل پاتوژن به محیط زیست امری اجتناب‌ناپذیر است. مواد و روش‌ها: با توجه به این‌که بیمارستان‌هایی به‌عنوان نمونه بررسی شدند که شامل حداکثر بخش‌های مهم و ضروری باشند، بنابراین 15 بیمارستان انتخاب شد. حجم نمونه 180 نفر به‌صورت رندوم و بر اساس آن پرسشنامه طراحی شد. عوامل استخراج‌شده با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بررسی گردید. به‌منظور مقایسه همبستگی از آزمون پیرسون با سطح معنی‌داری 1 درصد و 5 درصد استفاده گردید.یافته‌ها: مقایسه ضریب همبستگی نشان داد که همه معیارهای مورد بررسی در بخش های مختلف در سطوح (0/05>P) و (0/01>P) درصد معنادار بودند. نتایج انتخاب بهترین گزینه مدیریت پسماندهای بیمارستانی با استفاده از روش AHP مشخص شد که روش بی‌خطرسازی اتوکلاو با وزن (248) بالاترین امتیاز در بین پنج روش مورد بررسی را کسب کرده است. دفن بهداشتی در زمین با وزن (217) در رتبه دوم قرار دارد. استفاده از زباله سوز با وزن (148) رتبه‌ی پنجم یا آخر را به‌خود اختصاص داده است.نتیجه‌گیری: مهم ترین عامل در مدیریت پسماندهای بیمارستانی توجه و اهمیت به معیارهای محیط زیستی است. در صورت مدیریت صحیح در پسماندهای بیمارستانی، آلودگی محیط زیست کاهش چشم گیری می یابد.
فاطمه صحرائی؛ علیرضا رحمانی؛ زهرا آقابابائی؛ سمیرا خاموطیان؛ حمیدرضا سهیل آرزومند
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به فلزات سنگین باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی جدی می‌گردد. بنابراین ارزیابی خطر ناشی از مواجهه با فلزات سنگین به دلیل اثرات نامطلوب ناشی از ورود این فلزات به بدن حائز اهمیت میباشد. از این رو مطالعه ی حاضر با هدف ارزیابی ریسک غیرسرطانی فلزات سنگین (کروم، سرب، جیوه و روی) در آب آشامیدنی استان همدان انجام شد.مواد ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به فلزات سنگین باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی جدی می‌گردد. بنابراین ارزیابی خطر ناشی از مواجهه با فلزات سنگین به دلیل اثرات نامطلوب ناشی از ورود این فلزات به بدن حائز اهمیت میباشد. از این رو مطالعه ی حاضر با هدف ارزیابی ریسک غیرسرطانی فلزات سنگین (کروم، سرب، جیوه و روی) در آب آشامیدنی استان همدان انجام شد.مواد و روش ها: مطالعه ی حاضر یک مطالعه ی توصیفی- تحلیلی است که در سطح 9 شهرستان استان همدان در سال 1399 صورت گرفت. داده‌های مربوط به غلظت فلزات سنگین موجود در آب آشامیدنی استان همدان از معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان جمع آوری شد و در نهایت ارزیابی ریسک غیرسرطانی برای دو گروه سنی با کمک شاخص‌های آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا انجام پذیرفت.یافته ها: نسبت خطر کل (HI) برای فلز جیوه بیشتر از سایر فلزات بود. هم چنین به طور کلی مقدار نسبت خطر از طریق بلع (HQoral) بیشتر از مقدار نسبت خطر از طریق پوستی (HQdermal) به دست آمد. به طور کلی نسب خطر کل برای گروه سنی کودکان (0/35) بیشتر از بزرگسالان (0/1466) بود. نتیجه گیری: میزان شاخص خطر کل برای تمامی گروه‌های سنی و تمامی فلزات کمتر از یک میباشد. بنابراین از لحاظ بروز اثرات غیرسرطان زایی جمعیت مورد مواجهه را خطری تهدید نمی کند.
سمانه دهقان؛ فاطمه مرتضی زاده؛ عسل حیرانپور
چکیده
زمینه و هدف: تب‌دانگ یک بیماری ویروسی است که توسط بندپایان منتقل می‌شود. با توجه به اهمیت آن در سلامت جامعه و تاثیر بهسازی محیط بر شیوع این بیماری، افزایش آگاهی، نظارت و پیشگیری از این بیماری حائز اهمیت است. با توجه به اطلاعات ناکافی در این زمینه، این مقاله مروری با هدف ارائه بینشی در مورد عوامل مؤثر در گسترش تب دانگ است.مواد و روش‌ها: ...
بیشتر
زمینه و هدف: تب‌دانگ یک بیماری ویروسی است که توسط بندپایان منتقل می‌شود. با توجه به اهمیت آن در سلامت جامعه و تاثیر بهسازی محیط بر شیوع این بیماری، افزایش آگاهی، نظارت و پیشگیری از این بیماری حائز اهمیت است. با توجه به اطلاعات ناکافی در این زمینه، این مقاله مروری با هدف ارائه بینشی در مورد عوامل مؤثر در گسترش تب دانگ است.مواد و روش‌ها: مطالعه‌ی مروری حاضر با جست‌و‌جو در پایگاه داده‌های Web of Science، Google Scholar، PubMed و Scopus با استفاده از کلید واژه‌های "تب دانگ"، "بهسازی محیط"، "پشه آئدس"، "زهکشی منابع آب" و "مدیریت مواد زائد" انجام شد و مقالات منتشر‌شده بین سال‌های 2000 تا 2023 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: یافته‌های مطالعه نشان داد که ایجاد تغییر در فاکتورهای بهسازی محیط بر گسترش و شیوع تب‌دانگ تاثیرگذارند. همچنین وجود آبهای راکد در حوضچه‌ها و گودال‌ها به همراه تجمع پسماندهایی مانند قوطی‌ها، ظروف پلاستیکی و به‌ویژه لاستیک‌های فرسوده به‌عنوان عواملی برای افزایش جمعیت لارو پشه آئدس شناخته شده است. این مطالعه همچنین نشان داد که با انجام کارهایی نظیر تخلیه و شست‌وشوی هفتگی مخازن آب و همچنین داشتن برنامه‌ی مدیریت پسماند می‌توان به طور موثر این بیماری را کنترل کرد.نتیجه‌گیری: به‌کارگیری اقدامات بهسازی محیط در سیستم‌های مدیریت پسماند، جمع‌آوری فاضلاب و زهکشی و ذخیره آب در مخازن راهی موثر برای کاهش جمعیت ناقلین دانگ و درنتیجه کاهش شیوع بیماری است.
مرتضی اسفندیاری؛ حسین دلاوری امرئی؛ حامد اعظمی
چکیده
زمینه و هدف: شیر و محصولات لبنی از اجزای اساسی تغذیه انسان هستند، اما لبنیات سنتی به‌دلیل شرایط بهداشتی نامناسب، خطر بالایی برای انتقال عوامل بیماری‌زا دارند. این مطالعه با هدف ارزیابی ایمنی غذایی شیرخام و محصولات لبنی سنتی در شهر بجنورد و ارائه راهکارهایی برای استانداردسازی آن‌ها انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش توصیفی مقطعی، ...
بیشتر
زمینه و هدف: شیر و محصولات لبنی از اجزای اساسی تغذیه انسان هستند، اما لبنیات سنتی به‌دلیل شرایط بهداشتی نامناسب، خطر بالایی برای انتقال عوامل بیماری‌زا دارند. این مطالعه با هدف ارزیابی ایمنی غذایی شیرخام و محصولات لبنی سنتی در شهر بجنورد و ارائه راهکارهایی برای استانداردسازی آن‌ها انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش توصیفی مقطعی، بر روی تعدادی از نمونه‌های شیرخام از مراکز توزیع لبنیات سنتی در بجنورد انجام شد. آزمون‌های فیزیکی (چربی، pH، اسیدیته، شیمیایی (آفلاتوکسین M1) و میکروبی)، (شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها و کلی‌فرم‌ها)) بر اساس استانداردهای ملی انجام گرفت. داده‌ها با استفاده از روش‌های آماری تحلیل شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ۷۰٪ نمونه‌های شیرخام دارای چربی کمتر از حد استاندارد (میانگین 2/63٪) بودند، در حالی‌که pH (میانگین 6/67) و اسیدیته (میانگین 0/15٪ اسیدلاکتیک) در محدوده‌ی مجاز قرار داشتند. آفلاتوکسین M1 در هیچ‌یک از نمونه‌ها مشاهده نشد. از نظر میکروبی، 60٪ نمونه‌ها بار میکروبی بالاتر از حد مجاز داشتند و تنها 10٪ نمونه‌ها از نظر میزان کلی‌فرم در محدوده‌ی استاندارد قرار گرفتند. همچنین، 40٪ نمونه‌ها به اشرشیاکلی آلوده بودند.نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان داد که شیرخام توزیع‌شده در بجنورد از نظر ترکیبات شیمیایی و بار میکروبی، در مواردی با استانداردهای ملی مطابقت ندارد. کاهش میزان چربی و آلودگی میکروبی بالا نشان‌دهنده‌ی لزوم اصلاح فرآیندهای تولید، نگهداری و توزیع است. رعایت دقیق استانداردهای بهداشتی، کنترل کیفیت در مراکز توزیع، پایش مستمر آلودگی‌های میکروبی و استفاده از تجهیزات مناسب، ازجمله اقدامات ضروری برای بهبود ایمنی و کیفیت این محصولات محسوب می‌شوند.