ناصر رحیمی؛ مسعود حمه رضائی
چکیده
زمینه و هدف: رودخانه‌ها یکی از مهم‌ترین منابع آب هستند که نقش مهمی را در تأمین آب مورد نیاز فعالیت‌های مختلف بر عهده دارند و با پایش کیفیت آنها می‌توان در خصوص کاربری آب آنها تصمیم‌گیری کرد. مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت آب شاخه راست رودخانه ساروق شهرستان تکاب بر اساس شاخص ملی کیفیت آب (NSFWQI) و پهنه‌بندی نتایج حاصله توسط سامانه اطلاعات ...
بیشتر
زمینه و هدف: رودخانه‌ها یکی از مهم‌ترین منابع آب هستند که نقش مهمی را در تأمین آب مورد نیاز فعالیت‌های مختلف بر عهده دارند و با پایش کیفیت آنها می‌توان در خصوص کاربری آب آنها تصمیم‌گیری کرد. مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت آب شاخه راست رودخانه ساروق شهرستان تکاب بر اساس شاخص ملی کیفیت آب (NSFWQI) و پهنه‌بندی نتایج حاصله توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی، پارامترهای کیفی خاص مطالعات میدانی شامل اکسیژن محلول، دمای آب، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی و شیمیایی، محتمل‌ترین تعداد کلیفرم، کلیفرم‌های مدفوعی، کدورت، کل جامدات محلول، کل جامدات، pH، هدایت ویژه آب و دیگر پارامترهای کیفی در 5 ایستگاه مختلف شاخه راست رودخانه ساروق تکاب طی فصول بهار و تابستان سال 1395 اندازه‌گیری شدند. ایستگاه‌های نمونه‌برداری بر اساس اهمیت انتخاب شدند. شاخص کیفیت آب با استفاده از سیستم محاسبه شاخص بنیاد ملی بهداشت (NSF) محاسبه شد. یافته ها: بیشترین شاخص NSFWQIبا مقدار 85 برای ایستگاه A در فروردین ماه و کمترین آن با مقدار 55 برای ایستگاه E در اردیبهشت ماه به‌دست آمد. بر اساس طبقه‌بندی شاخص NSFWQI، آب ایستگاه A در طول 6 ماه پایش دارای کیفیت خوب و بقیه ایستگاه‌ها کیفیت متوسط داشتند. کاهش مقادیر عددی شاخص به دلیل بالا بودن کلیفرم مدفوعی و اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی بوده است. نتیجه‌گیری: کیفیت آب ایستگاه اول برای استفاده‌های مختلف مناسب است. همچنین با توجه به نتایج مطالعه، انتظار می‌رود این نوع مطالعات اطلاعات با ارزشمندی در ارتباط با استفاده منابع آب توسط مردم محلی منطقه مورد مطالعه ارائه دهد.
آرزو خلیجیان؛ سهیل سبحان اردکانی؛ مهرداد چراغی
چکیده
زمینه و هدف:رشد روزافزون جمعیت و نیاز به افزایش تولید محصولات کشاورزی، باعث توسعه کاربرد آفت کش‌ها شده است. از این‌رو سلامتی بشر به‌دلیل وجود باقی‌مانده این ترکیبات در محیط از جمله منابع آب سطحی و زیرزمینی با مخاطره جدی مواجه شده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت باقی‌مانده آفت‌کش دیازینون در منابع آب زیرزمینی دشت بهار همدان ...
بیشتر
زمینه و هدف:رشد روزافزون جمعیت و نیاز به افزایش تولید محصولات کشاورزی، باعث توسعه کاربرد آفت کش‌ها شده است. از این‌رو سلامتی بشر به‌دلیل وجود باقی‌مانده این ترکیبات در محیط از جمله منابع آب سطحی و زیرزمینی با مخاطره جدی مواجه شده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین غلظت باقی‌مانده آفت‌کش دیازینون در منابع آب زیرزمینی دشت بهار همدان در سال 1393 انجام گرفت. مواد و روش‌ها:پس از بازدید میدانی و انتخاب 20 ایستگاه در سطح دشت بهار، نمونه‌برداری از آب زیرزمینی در فصل تابستان انجام گرفت. نمونه‌ها با استفاده از روش استخراج فاز مایع آماده و غلظت باقی‌مانده سم به‌وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر در 3 تکرار خوانده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرمافزار آماری SPSS (نسخه 20) و آزمون‌های Kolmogrov-Smirnov، one-way ANOVA، One Sample T Test و Pearson's Correlation Coefficient انجام شد. یافته ها: میانگین غلظت سم دیازینون در نمونه های آب زیرزمینی دشت بهار برابر با 0/06±0/23 میلی‌گرم در لیتر بود. نتایج مقایسه میانگین غلظت باقی‌مانده سم دیازینون در نمونه ها با رهنمود WHO نیز بیان‌گر آن بود که میانگین غلظت باقی‌مانده سم در منابع آب زیرزمینی از حد مجاز بیشتر است. نتیجه گیری: میانگین غلظت باقی‌مانده سم دیازینون در نمونه های آب زیرزمینی دشت همدان- بهار در فصل تابستان سال 1393 از رهنمود WHO (0/10 میلی‌گرم در لیتر) بیشتر است. بنابراین استحصال از منابع آب زیرزمینی این دشت به منظور شرب و یا سایر کاربری ها از نظر میانگین غلظت باقی‌مانده دیازینون مخاطره آمیز است.
امین پناه؛ عبدالعلی کرمشاهی؛ جواد میرزایی؛ محسن دارابی
چکیده
زمینهوهدف: صنایع سیمان از آلاینده های صنعتی، به خصوص آلودگی فلزات سنگین محسوب می‌شوند. امروزه گیاه پالایی یکی از بهترین روش‌ها برای حذف و یا کاهش آلودگی فلزات سنگین می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی توان گیاه پالایی کادمیوم، روی، سرب و منگنز بر روی گونه‌های عرعر، زبان گنجشک، اقاقیا، نارون‌چتری، اکالیپتوس، بلوط، ...
بیشتر
زمینهوهدف: صنایع سیمان از آلاینده های صنعتی، به خصوص آلودگی فلزات سنگین محسوب می‌شوند. امروزه گیاه پالایی یکی از بهترین روش‌ها برای حذف و یا کاهش آلودگی فلزات سنگین می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی توان گیاه پالایی کادمیوم، روی، سرب و منگنز بر روی گونه‌های عرعر، زبان گنجشک، اقاقیا، نارون‌چتری، اکالیپتوس، بلوط، سرو سیمین، کاج تهران و سرو شیراز در اطراف کارخانه سیمان ایلام انجام شد. مواد و روش ها: برای اندازه‌گیری فلزات ترسیب شده در برگ گونه‌های مورد بررسی، 0/2 گرم از مادة خشک گیاهی (برگ) توزین و به هر نمونه 4 میلی‌لیتر اسید نیتریک 65 درصد اضافه شد و به مدت 24 ساعت در دمای اتاق قرار داده شدند. سپس توسط دستگاه جذب اتمیک مدل novAA-P400 میزان فلزات مورد نظر در نمونه ها قرائت شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرمافزار SPSS 20 و آزمون‌هایKolmogrov-Smirnov، Leven، وOne way Anova انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان کادمیوم در الکتروفیلتر کارخانه تقریباً نزدیک به میزان کادمیوم ترسیب شده در برگ گونه ها می‌باشد، اما میزان سرب، روی و منگنز در الکتروفیلتر کارخانه خیلی بیشتر از میزان ترسیب این سه فلز در برگ گونه‌ها بود. بیشترین و کمترین مقدار ترسیب سرب به ترتیب مربوط به اکالیپتوس و سرو شیراز بود. علاوه براین بیشترین مقدار ترسیب منگنز در عرعر و کمترین میزان مربوط به کاج تهران بود. نتایج همچنین نشان داد بیشترین مقدار ترسیب روی مربوط به بلوط و کمترین مقدار مربوط به زبان‌گنجشک و بیشترین مقدار ترسیب کادمیوم مربوط به عرعر و کمترین مقدار مربوط به کاج تهران بود. نتیجه گیری: گونه های پهن برگ ترسیب بیشتری از فلزات سنگین را دارند، لذا پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های آتی توسعه فضای سبز، کاشت گونه های پهن برگ به ویژه گونه های بلوط، عرعر و اکالیپتوس در اولویت قرار گیرند.
کژال کاکایی؛ علیرضا ریاحی بختیاری؛ مهدی غلامعلی فرد
چکیده
زمینه و هدف: نفوذ شیرابه حاصل از دفن پسماند‌ها به داخل زمین و رسیدن آن به سفره های آب زیرزمینی به دلیل وجود آلاینده هایی نظیر هیدروکربن ها، فلزات سنگین و نظایر آن، باعث آلودگی منابع آب و خاک شده که یکی از مهم ترین مخاطرات محیط زیستی است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ریسک ورود شیرابه حاوی فلزات سنگین ناشی از پسماندهای خطرناک به آب ...
بیشتر
زمینه و هدف: نفوذ شیرابه حاصل از دفن پسماند‌ها به داخل زمین و رسیدن آن به سفره های آب زیرزمینی به دلیل وجود آلاینده هایی نظیر هیدروکربن ها، فلزات سنگین و نظایر آن، باعث آلودگی منابع آب و خاک شده که یکی از مهم ترین مخاطرات محیط زیستی است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ریسک ورود شیرابه حاوی فلزات سنگین ناشی از پسماندهای خطرناک به آب زیرزمینی در محل دفن پسماند شهر همدان با مدل IWEM انجام شد. مواد و روش‌ها: ابتدا مقدار فلزات سنگین (Cu، Pb، Ni و Cd) در نمونه های ترکیبی شیرابه با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. سپس با استفاده از مدل IWEM و با آنالیز احتمالات مونت کارلو، ریسک ورود فلزات سنگین از طریق شیرابه به آب زیرزمینی ارزیابی شد. یافته‌ها: با توجه به نتایج حاصل از مدل IWEM بر اساس ارزیابی سطح دوم که پارامترهای محل دفن پسماند شهر همدان را مورد توجه قرار داد و سپس بر اساس مدل EPACMTP تحلیل صورت گرفت، گزینه ژئوسنتتیک پیشنهاد شد. نتیجه‌گیری: مناسب‌ترین پوشش برای حفاظت از آب زیرزمینی در محل دفن پسماند شهر همدان که با استفاده از مدل IWEM پیشنهاد شد؛ گزینه پوشش ژئوسنتیک (Composite linear) است و احتمال خطر ناشی از نفوذ شیرابه به آب زیرزمینی زیاد است. بنابراین در زمینه دفن پسماندهای خطرناک اتخاذ تصمیم های مدیریتی سخت‌گیرانه تر نیاز است و باید به دفع این مواد و مدیریت آنها توجه ویژه شود و استفاده از مدل IWEM در تعیین نوع پوشش محل دفن پسماند به منظور جلوگیری از ورود شیرابه به آب زیرزمینی امری ضروری است.
دامون کتابی؛ رضا اسماعیلی؛ حسین علیدادی؛ رویا پیروی؛ فاطمه جولایی
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی هوا به عنوان یکی از نگرانی‌های عصر حاضر، علاوه بر تخریب محیط و خسارات اقتصادی، سلامت انسان را با مخاطرات جدی روبه‌رو کرده است. پایش مداوم کیفیت هوا جهت تعیین آلاینده‌ها و شناسایی منابع انتشار آنها نیز یکی از راهکارهای اساسی برای کنترل آلودگی هوا به شمار می‌رود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی هوا به عنوان یکی از نگرانی‌های عصر حاضر، علاوه بر تخریب محیط و خسارات اقتصادی، سلامت انسان را با مخاطرات جدی روبه‌رو کرده است. پایش مداوم کیفیت هوا جهت تعیین آلاینده‌ها و شناسایی منابع انتشار آنها نیز یکی از راهکارهای اساسی برای کنترل آلودگی هوا به شمار می‌رود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر مشهد و معرفی آلاینده مسئول در سال 1394 انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، غلظت آلاینده‌های هوا شامل منواکسید‌کربن، دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسید نیتروژن، ذرات معلق کوچک‌تر از 2/5 و 10 میکرون و ازن در سه گروه ایستگاه‌های شهری، حومه شهری و ایستگاه‌های ترافیکی طی سال 1394 اندازه‌گیری شدند. بر مبنای شاخص کیفیت هوا (AQI)، کیفیت هوا در گروه‌های خوب، متوسط، غیر بهداشتی برای گروه‌های حساس، غیر بهداشتی، خیلی غیر بهداشتی و خطرناک طبقه‌بندی شد. یافته‌ها: از مجموع 365 روز در سال 1394، 12/8 درصد هوای پاک، 74 درصد هوای سالم و 12/6 درصد هوای ناسالم برای گروه‌های حساس بود، به عبارتی هوای شهر مشهد در 13 درصد ایام هوای پاک، 74/5 درصد هوای سالم و 12/5 درصد در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس داشته است. نتیجه گیری: نتایج بررسی‌ها نشان داد آلاینده اصلی در سال 1394، ذرات معلق کوچک‌تر از 2/5 میکرون بوده است.
سهیل سبحان اردکانی؛ لعبت تقوی
چکیده
زمینه و هدف:امروزه مخاطره مصرف مواد غذایی به‌خصوصمرکبات به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی انسان، به‌واسطه آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین به یک چالش جدی تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف مرکبات پرمصرف عرضه‌شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک و روی در سال 1394 انجام شد. مواد ...
بیشتر
زمینه و هدف:امروزه مخاطره مصرف مواد غذایی به‌خصوصمرکبات به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی انسان، به‌واسطه آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین به یک چالش جدی تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف مرکبات پرمصرف عرضه‌شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک و روی در سال 1394 انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه تحلیلی (مشاهده ای)، در مجموع 48 نمونه مرکبات از گونه های پرتقال، گریپفروت، لیموشیرین و نارنگی از 4 مرکز عمده فروش در سطح شهر همدان به صورت تصادفی خریداری و به آزمایشگاه منتقل شد. پس از آماده سازی نمونه‌ها به روش هضم اسیدی در آزمایشگاه، غلظت تجمع یافته عناصر توسط دستگاه نشر اتمی در سه تکرار خوانده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرمافزار آماری SPSS (نسخه 20) و آزمون‌های Test Shapiro-Wilk،One Sample T Test، one-way ANOVA وPearson’s Correlation Coefficient انجام شد. یافته ها: بیشینه میانگین غلظت عناصر آرسنیک و روی با 0/07±0/09 و 0/09±0/26 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب مربوط به نمونه‌های گریپفروت و لیموشیرین بود. از طرفی بر اساس نتایج مطالعه، شاخص مخاطره سلامت برای عناصر مورد مطالعه کوچک‌تر از 1 بود، در نتیجه مصرف کنترل‌شده مرکبات برای بزرگسالان و کودکان مخاطره‌آمیز نمی‌باشد. نتیجه گیری: هرچند با استناد به نتایج محاسبه شاخص مخاطره سلامت، مصرف مرکبات مورد مطالعه اثر سوء بهداشتی بر سلامت مصرف‌کنندگان ندارد، ولی با توجه به افزایش نرخ استفاده از نهاده های کشاورزی به ویژه کودهای فسفاته، فاضلاب شهری و لجن فاضلاب توسط کشاورزان، نسبت به پایش دوره‌ای و منظم مواد غذایی به ویژه اقلام وارداتی از نظر غلظت باقی‌مانده یا تجمع یافته انواع سموم شیمیایی و سایر فلزات سمی از قبیل جیوه، سرب، کادمیوم و کروم توصیه می‌شود.
محمد جعفری؛ علی جعفری
چکیده
زمینه و هدف: یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد، تعیین مکان مناسب جهت دفن پسماندهای روستایی است. حفظ محیط زیست روستاها از جمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. عدم مدیریت در دفع بهداشتی پسماند، نشانه‌ای از فقدان برنامه‌ریزی و عدم توجه به مسائل مختلف زیست محیطی است. مطالعه حاضرباهدف تعیین مکان‌های مناسب دفن پسماند ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد، تعیین مکان مناسب جهت دفن پسماندهای روستایی است. حفظ محیط زیست روستاها از جمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. عدم مدیریت در دفع بهداشتی پسماند، نشانه‌ای از فقدان برنامه‌ریزی و عدم توجه به مسائل مختلف زیست محیطی است. مطالعه حاضرباهدف تعیین مکان‌های مناسب دفن پسماند روستایی در شهرستان ماهنشان انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه به منظور ارزیابی مکان مناسب جهت دفن پسماندهای روستایی در شهرستان ماهنشان از 8 پارامتر مهم و تأثیرگذار در مکان‌یابی دفن پسماند از قبیل، شیب، طبقات ارتفاعی، فاصله از نقاط روستایی، فاصله از آبراهه‌ها، فاصله از راه‌ها، فاصله از گسل‌ها، فاصله از مناطق حفاظت شده و فاصله از معادن استفاده شد. پارامترهای شناسایی شده با بکارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به صورت زوجی مقایسه و وزن هر یک از عوامل که مبین میزان تأثیر آن هاست، با نرمافزار Expert Choise محاسبه شد. یافته‌ها: با تلفیق لایه‌های وزنی به‌دست آمده در محیط Arc GIS، نقشه نهایی مکان‌یابی بهینه دفن پسماندهای روستایی در محدوده مطالعاتی در 5 کلاس (کاملاً نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب و کاملاً مناسب) طبقه‌بندی شد. نتیجه‌گیری: پهنه‌های مناسب و کاملاً مناسب به ترتیب با 643/9 و 374/5 کیلومتر مربع به ترتیب بالاترین ارجحیت را برای دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 36/9 درصد مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت طرح‌های دفن پسماند قرار می‌گیرند.