علیرضا میرزاحسینی؛ فاطمه ابراهیمی؛ نبی اله منصوری
چکیده
زمینه و هدف: توسعه صنعتی از یک‌سو با ایجاد محصولات شیمیایی مضر و ضایعات صنعتی، شامل فلزات سنگین و از سوی دیگر با افزایش مصرف انرژی و به‌تبع آن انتشار گازهای آلاینده جوی، باعث آلودگی محیط زیست میشود. شهر بندرعباس از نظر توزیع جغرافیایی صنایع، در مقایسه با دیگر نقاط شهری و روستایی استان، از تمرکز صنعتی بالایی برخوردار است. از این‌رو ...
بیشتر
زمینه و هدف: توسعه صنعتی از یک‌سو با ایجاد محصولات شیمیایی مضر و ضایعات صنعتی، شامل فلزات سنگین و از سوی دیگر با افزایش مصرف انرژی و به‌تبع آن انتشار گازهای آلاینده جوی، باعث آلودگی محیط زیست میشود. شهر بندرعباس از نظر توزیع جغرافیایی صنایع، در مقایسه با دیگر نقاط شهری و روستایی استان، از تمرکز صنعتی بالایی برخوردار است. از این‌رو لزوم بررسی آلودگی هوای ناشی از این صنایع و تأثیرات مخرب آنها بر محیط زیست منطقه ضروری است، لذا مطالعه حاضر - با هدف بررسی میزان فلزات سنگین ناشی از فعالیت صنایع انجام شد.مواد و روشها: عملیات نمونهبرداری از هوای محیط در 7 مکان از منطقه در دو فصل زمستان و بهار (1398-99) انجام گرفت. روش نمونهبرداری و آمادهسازی جهت قرائت بر اساس استانداردهای آژانس حفاظت از محیط زیست و مؤسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی بود. نمونهبرداری با استفاده از پمپ با مکش حجم بالا (High – Volume) با دبی 7/1 متر مکعب در دقیقه و مدت زمان 24 ساعت، در ارتفاع 3 متری از سطح زمین انجام گرفت و فلزات سنگین نمونههای برداشت شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی Varian مدل Z220با تکنیک کوره اندازهگیری شد. در این تحقیق از فیلترهای فایبر گلاس دایره‌ای شکل با قطر 47 میلی‌متر برای نمونهبرداری از محیط باز استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از آنالیز ذرات موجود در هوا، غلظت فلزات سنگین بهترتیب روند کاهشی شامل V نتیجه گیری: میزان ذرات معلق در تمامی مکانهای نمونهبرداری بالاتر از استانداردهای زیست‌محیطی بود. همچنین به استثناء وانادیوم، غلظت همه عناصر در نمونههای مناطق مسکونی پایینتر از حدود مجاز بود.
فاطمه سادات ارغوان؛ بهنام باریک بین؛ نگین ناصح؛ حسین علیدادی
چکیده
زمینه و هدف: حذف مواد دارویی از فاضلاب به‌دلیل پایداری بالا و اثرات سمّی آنها بر انسان و دیگر موجودات زنده قبل از ورود به محیط زیست ضروری است. نانوکامپوزیتهای سنتز شده به روش سنتز سبز علاوه بر قابلیت تجزیه بالای ترکیبات دارویی، دارای اثرات ضد باکتریایی نیز میباشند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات فتوکاتالیستی و ضد باکتریایی ...
بیشتر
زمینه و هدف: حذف مواد دارویی از فاضلاب به‌دلیل پایداری بالا و اثرات سمّی آنها بر انسان و دیگر موجودات زنده قبل از ورود به محیط زیست ضروری است. نانوکامپوزیتهای سنتز شده به روش سنتز سبز علاوه بر قابلیت تجزیه بالای ترکیبات دارویی، دارای اثرات ضد باکتریایی نیز میباشند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات فتوکاتالیستی و ضد باکتریایی نانوکامپوزیت مغناطیسی سنتز شده به روش سبز انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه تجربی به‌منظور بررسی فعالیت فتوکاتالیستی نانوکامپوزیت سنتز شده، فرآیند فتوکاتالیستی بر روی محلول حاوی تتراسایکلین انجام شد. اثر ضد باکتریایی نانوکامپوزیت نیز بر روی باکتریهای گرم منفی و مثبت به روش رقت‌سازی در محیط مایع انجام گردید.یافته‌ها: راندمان تجزیه آنتیبیوتیک تتراسایکلین در شرایط غلظت 10 میلی‌گرم بر لیتر آلاینده، دوز نانوکامپوزیت 26/0 گرم بر لیتر، pH برابر 7 در مدت زمان 54 دقیقه در برابر لامپ زنون به میزان 95/87% حاصل شد. حداقل غلظت بازدارندگی نانوکامپوزیت سنتز شده برای باکتری گرم مثبت استافیلوکوکوس اورئوس 25/1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و برای باکتریهای اشرشیاکلای و کلبسیلا 5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر تعیین شد. حداقل غلظت کشندگی در برابر باکتریهای اشرشیاکلای و استافیلوکوکوس اورئوس 5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر مشخص شد.نتیجه‌گیری: نانوکامپوزیت سنتز شده به روش سبز بر پایه فریت منگنز علاوه بر خاصیت مهارکنندگی و کشندگی باکتریها، توانست به‌عنوان کاتالیست مؤثری در تجزیه آنتیبیوتیک تتراسایکلین از محلولهای آبی مورد استفاده قرار گیرد.
لیدا افتخاری وش؛ علیرضا دهناد؛ محمد مجدی زاده
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به نقش آلودگی‌های هیدروکربنی در ابتلاء به سرطان، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تجزیه بنزن و تولوئن با استفاده از باکتریهای استخراج شده از خاک و بررسی ترکیبات حاصل از این تجزیه انجام شد.مواد و روشها: 30 نمونه خاک شامل خاک کشاورزی و خاک آلوده به هیدروکربن‌ها از استان‌های شمال‌غرب ایران تهیه گردید. باکتریها ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به نقش آلودگی‌های هیدروکربنی در ابتلاء به سرطان، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تجزیه بنزن و تولوئن با استفاده از باکتریهای استخراج شده از خاک و بررسی ترکیبات حاصل از این تجزیه انجام شد.مواد و روشها: 30 نمونه خاک شامل خاک کشاورزی و خاک آلوده به هیدروکربن‌ها از استان‌های شمال‌غرب ایران تهیه گردید. باکتریها در محیط کشت آگار کشت داده شده و استخراج گردیدند. به‌منظور بررسی تجزیه بنزن و تولوئن، باکتریها در محیط کشت معدنی (به‌صورت جدا) که در آنها مقدار مشخصی بنزن و تولوئن (به‌صورت جدا)، کشت داده شد، درصد تجزیه مشخص گردید. در پایان با استفاده از کروماتوگرافی گازی ترکیبات حاصل از تجزیه بنزن و تولوئن شناسایی و با استفاده از روشهای بیوشیمیایی و PCR، نوع باکتری تجزیه کننده بنزن و تولوئن، تعیین شد.یافته ها: تجزیه بنزن و تولوئن توسط همه باکتریهای استخراج شده انجام گرفت، اما بیشترین آن توسط باکتریهای خاک پالایشگاه بهترتیب برای بنزن (85/%55) و تولوئن (39/%49) بود. همچنین تجزیه بنزن نسبت به تولوئن توسط باکتریهای خاک کشاورزی و پالایشگاه بیشتر بود. اکثر ترکیبات حاصل از تجزیه، نسبت به بنزن و تولوئن، از سمّیت پایین‌تری برخوردار بود. همچنین حضور سویه استرپتومایسس در محیط‌هایی با بیشترین تجزیه بنزن و تولوئن تأیید گردید. نتیجه‌گیری: استرپتومایسس بومی خاکهای آلوده به هیدروکربن‌ها، می‌توانند با کارایی بالا، بنزن و تولوئن را به ترکیبات آلی، با خطر کمتر تبدیل نمایند.
معصومه کوهی؛ عاطفه چمنی
چکیده
زمینه و هدف: زاینده‌رود، تنها رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران است. این رودخانه در معرض تخلیه گسترده فاضلاب و پساب از چندین منبع آلودگی نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای قرار گرفته است. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت رسوب رودخانه زاینده‌رود انجام گرفت.مواد و روشها: در این مطالعه نمونهبرداری از رسوبات در 3 تکرار در 6 ایستگاه ...
بیشتر
زمینه و هدف: زاینده‌رود، تنها رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران است. این رودخانه در معرض تخلیه گسترده فاضلاب و پساب از چندین منبع آلودگی نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای قرار گرفته است. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت رسوب رودخانه زاینده‌رود انجام گرفت.مواد و روشها: در این مطالعه نمونهبرداری از رسوبات در 3 تکرار در 6 ایستگاه در حاشیه رودخانه زاینده‌رود در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال 1399 انجام شد. سپس غلظت سرب و کادمیوم تعیین شد. در نهایت، فاکتور تجمع زیستی، شاخص ژئوشیمیایی مولر، فاکتور آلودگی، درجه آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، شاخص خطر اکولوژیکی بالقوه و شاخص بارِ آلودگی فلزات سنگین محاسبه شد.یافته‌ها: بر اساس نتایج، میانگین غلظت کادمیوم در بهار، تابستان، پاییز و زمستان بهترتیب 18/1، 13/1، 08/1 و 54/0 میلی‌گرم در کیلوگرم و میانگین غلظت سرب بهترتیب 13/26، 04/23، 96/23 و 17/11 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. شاخص ارزیابی خطر اکولوژیکی در فصل بهار، تابستان و پاییز، منطقه را در معرض خطر اکولوژیکی متوسط و در فصل زمستان، منطقه را در معرض خطر اکولوژیکی کم ارزیابی کرد. نتیجه‌گیری: در مقایسه میانگین غلظت فلزات با مقادیر استاندارد کیفیت رسوب کانادا برای آب‌های شیرین، میزان سرب موجود در رسوبات از میزان استاندارد کمتر بود، اما کادمیوم بیش از میزان استاندارد بود. یافته‌های این پژوهش، وضعیت بحرانی رودخانه را به‌عنوان مهم‌ترین منبع آب شیرین در فلات مرکزی ایران نشان می‌دهد. علاوه بر‌این، این مطالعه میتواند به‌عنوان مبنایی برای اجرای سیاست‌هایی در جهت کاهش تجمع فلزات سنگین در محیط‌های آبی باشد.
منا منصوری؛ آپتین راه نورد؛ مسعود قانع
چکیده
زمینه و هدف: دیازینون، یک حشرهکش ارگانوفسفره است که به‌طور گسترده در شالیزارها و باغات استفاده میشود. ورود آلاینده مقاوم به منابع تأمین آب شرب، خاک و محصولات کشاورزی، میتواند اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و جداسازی باکتریهای تجزیه کننده سم دیازینون و سنجش مقدار سمی که ...
بیشتر
زمینه و هدف: دیازینون، یک حشرهکش ارگانوفسفره است که به‌طور گسترده در شالیزارها و باغات استفاده میشود. ورود آلاینده مقاوم به منابع تأمین آب شرب، خاک و محصولات کشاورزی، میتواند اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و جداسازی باکتریهای تجزیه کننده سم دیازینون و سنجش مقدار سمی که باکتریهای برتر در محیط مایع و خاک تجزیه میکنند، انجام گرفت.مواد و روشها: در این پژوهش نمونهبرداری از باغات تنکابن انجام شد. شناسایی و تعیین توالی سویهها با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز بر اساس S rRNA16 صورت گرفت. میزان تجزیه دیازینون توسط باکتریهای جدا شده با دستگاه کروماتوگرافی گازی سنجش شد.یافته ها: دو سویه باکتری تجزیه کننده دیازینون از جنس سراشیا و انتروباکترکلوآکا شناسایی شدند. باکتریها با غلظت 10 و 20 پیپیام دیازینون در محیط براث و خاک به‌مدت 10 روز کشت داده شدند و مقدار تجزیه سم مورد اندازهگیری قرار گرفت. بر اساس نتایج، باکتری سراشیا در محیط براث با غلظت اولیه 10 و 20 پیپیام، 3/64% و 4/78% مصرف دیازینون داشت و در محیط خاک با همین غلظت 2/90% و 25/98% سم دیازینون را تجزیه کرد. باکتری انتروباکترکلوآکا در محیط براث و خاک بهترتیب 1/23%، 95/17% و 19/31%، 05/88% دیازینون را مصرف و تجزیه کرد. با توجه به نتایج حاصل، باکتری سراشیا بیشترین قابلیت تجزیه را نسبت به انتروباکتر دارد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد برخی میکروارگانیسمهای موجود در خاک، توانایی تجزیه دیازینون را دارند. استفاده از این میکروارگانیسمها و دیگر روشهای زیستی جهت پاکسازی خاکهای آلوده میتواند روش مناسبی باشد.
سمیرا عبدالرحیمی؛ علی اکبر صفری
چکیده
زمینه و هدف: بررسی جایگاههای خاکسپاری پسماندهای شهری از دیدگاه توان آلایندگی زیستی آنها بسیار مهند است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پایداری باکتریها در خاکهای آلوده در جایگاه خاکسپاری پسماندها در همدان در برابر فلزهای سنگین انجام شد.مواد و روشها: ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها و همچنین اندازه کل فلزهایی مانند ...
بیشتر
زمینه و هدف: بررسی جایگاههای خاکسپاری پسماندهای شهری از دیدگاه توان آلایندگی زیستی آنها بسیار مهند است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پایداری باکتریها در خاکهای آلوده در جایگاه خاکسپاری پسماندها در همدان در برابر فلزهای سنگین انجام شد.مواد و روشها: ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها و همچنین اندازه کل فلزهایی مانند مس، سرب، روی و کادمیوم اندازهگیری شد. همچنین شناسه بارِ آلودگی (PLI)، میانگین شناسه آلودگی (PIavg) و درجه آلودگی (Cdeg) خاک این جایگاهها برآورد و بررسی گردید. با اندازهگیری لگاریتم فراوانی ریزجانداران، درصد باکتریهای پایدار در برابر فلزهای مس، سرب، کادمیوم و روی در کشتگاه نوترینت آگار (NA) بررسی شد.یافته ها: در میان جایگاهها، خاک پیرامون لاگون شیرابه بالاترین اندازه کربن آلی، فسفر و پتاسیم را داشت. شناسههای PLI و PIavg برای خاک در جایگاه دستنخورده کمتر از 1 بود. این شناسهها برای 5 جایگاه خاکسپاری پسماند بیشتر از 1 و آلوده ارزیابی شدند. بالاترین لگاریتم فراوانی قارچها، اکتینومیستها، سودوموناسها و انتروباکترها به ترتیب با اندازه 35/5، 28/5، 13/6 و 98/5 در خاکچال نوین پسماند شهری به‌دست آمد. درصد باکتریهای پایدار در برابر سرب در همه خاکها 100% ولی در شیرابه پسماندها کمتر بود (64%).نتیجه‌گیری: رویهمرفته درصد باکتریهای پایدار به فلزهای مس، روی و کادمیوم در جایگاه خاکسپاری پسماند نوین شهری بالاتر از جایگاههای دیگر بود که میتواند وابسته به خاکسپاری پسماندهای شهری در خاک باشد.
طلیعه عبدالخانی نژاد؛ سید مسعود منوری
چکیده
زمینه و هدف: مطالعه ریسک و مدیریت پروژه‌های مکان‌یابی محل دفن پسماندها، به‌منظور بهبود عملکرد و کاهش صدمات امری ضروری است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی در جهت شناخت بیشتر معیارهای مخرب و اثرات ناشی از آنها، ارائه راهکارهای مفید برای کنترل و مدیریت صحیح لازم است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسک محل دفن پسماند در مرحله ...
بیشتر
زمینه و هدف: مطالعه ریسک و مدیریت پروژه‌های مکان‌یابی محل دفن پسماندها، به‌منظور بهبود عملکرد و کاهش صدمات امری ضروری است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی در جهت شناخت بیشتر معیارهای مخرب و اثرات ناشی از آنها، ارائه راهکارهای مفید برای کنترل و مدیریت صحیح لازم است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسک محل دفن پسماند در مرحله بهره‌برداری با تکنیک Bow-tie است.مواد و روشها: در این تحقیق با استفاده از تکنیک‌های دلفی (Delphi)، فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و TOPSIS اقدام به اولویت‌بندی و رتبه‌دهی مهم‌ترین ریسک‌ها در فاز بهره‌برداری محل دفن شهر رشت شد. مدل Bow-Tie جهت ارائه راهکارهای کنترلی و کاهشی استفاده شد.یافته‌ها: در محل دفن پسماند سراوان رشت، بیشترین ریسک‌ها جزء ریسک‌های زیست‌محیطی بود. نتایج اولویت‌بندی در معیار ایمنی- بهداشتی نشان داد که استفاده بیش از اندازه از دفع‌کننده‌ها مانند حشره‌کش‌ها در مکان دفن پسماند سراوان اولویت اول، در معیار محیط‌زیستی، نفوذ شیرابه از کف محل دفن اولویت اول و در معیار اقتصادی- اجتماعی، هزینه‌های بالای کنترل و توسعه محل دفن پسماند مهندسی بهداشتی اولویت اول است.نتیجه‌گیری: شناسایی و اولویت‌بندی مخاطرات محل دفن نشان می‌دهد که می‌توان راهکارهای مناسبی برای کاهش و کنترل آنها اعمال کرد. معیار مؤثر در ارزیابی ریسک هموار در حال تغییر هستند. انتخاب درست روش شناسایی ریسک به کارایی روش انتخابی جدید و تعیین دقیق ریسک‌ها در محل دفن پسماند می‌انجامد. روش پاپیون، درک واقع‌بینانه‌تری از رابطه بین عوامل مؤثر در بروز خطرات، پیامدها و موانع ایجاد می‌کند که میتواند از بروز خطرات در مرحله بهره‌برداری جلوگیری کند.
امیر زارعی؛ سیروان زارعی؛ وحید, کاکاپور؛ محمدحسین وزیری؛ اقبال محمدی؛ حسین عقیقی
چکیده
زمینه و هدف: امروزه کنترل کیفیت هوا به‌صورت امری گریزناپذیر در رأس مسائل ملی مطرح شود. مطالعه حاضر با هدف پیش‌بینی مقدار غلظت روزانه PM2.5 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه کاربردی که از اول فرودین 1400 تا آخر فروردین 1401 با هدف پیش‌بینی غلظت روزانه PM2.5 در محدود ایستگاه‌های شهر تهران انجام شد، جامعه آماری، ایستگاه‌های سنجش آلودگی ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه کنترل کیفیت هوا به‌صورت امری گریزناپذیر در رأس مسائل ملی مطرح شود. مطالعه حاضر با هدف پیش‌بینی مقدار غلظت روزانه PM2.5 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه کاربردی که از اول فرودین 1400 تا آخر فروردین 1401 با هدف پیش‌بینی غلظت روزانه PM2.5 در محدود ایستگاه‌های شهر تهران انجام شد، جامعه آماری، ایستگاه‌های سنجش آلودگی و هواشناسی محدوده مناطق 22گانه تهران بود و نمونه آماری (ایستگاه سینوپتیک ژئوفیزیک و ایستگاه سنجش تربیت مدرس) با توجه هدف، به روش نمونه‌گیری غیرتصادفی انتخاب شدند. 11 متغیر ورودی که شامل داده‌های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک ژئوفیزیک (دمای ماکزیمم و مینیمم، رطوبت نسبی کمینه و بیشینه، بارندگی، سرعت حداکثر باد و جهت باد) و داده‌های آلودگی غلظت ذرات معلق PM2.5 ایستگاه تربیت مدرس (غلظت‌های روزانه PM2.5 یک و روز قبل) بود، استفاده شد.یافته‌ها: مدل PCA توانست مقادیر غلظت روزانه آلاینده PM2.5 را برای روزهای آتی با ضریب تشخیص 611/0=R² و 87/10=RMSE پیش‌بینی نماید. در روش دوم، مدل ماشین بردار پشتیبان (SVM) با آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) ترکیب گردید. شرط اساسی استفاده از مدل PCA، کافی بودن نمونه‌ها می‌باشد که این شرط با استفاده از آزمون بارتلت انجام گرفت.نتیجه‌گیری: با این تعداد متغیر و روش SVM مدل‌سازی انجام گرفت که نتایج این عمل نشان داد عملکرد مدل ترکیبی از مدل قبلی بهتر است، به این دلیل که مقدار ضریب تعیین R²افزایش پیدا کرد و به مقدار 65/0 رسید و مقدار خطا نیز کاهش یافت و به مقدار 37/10= RMSE(جذر میانگین مربعات خطا) رسید. این مدل ترکیبی (PCA-SVM) به مدیران و تصمیم‌گیران شهری جهت کنترل و کاهش میزان آلاینده PM2.5 کمک می‌کند.