مقالات شماره چهارم در حال صفحه آرایی است وبزودی منتشر می شود.
علی شهریاری؛ نغیمه احمدی؛ یوسف دادبان شهامت؛ رحیم عالی؛ عبدالرزاق مکرری کر؛ جواد شریفی قوجق
چکیده
زمینه و هدف: نگرانی‌های عمومی در خصوص کیفیت میکروبی آب شبکه توزیع شهری باعث شده است تا مصرف آب‌های بطری شده در کشور ما افزایش یابد. در ایران آب‌های بطری شده در دو نوع بسته‌بندی کوچک (0/5 لیتر) و بزرگ (1/5 لیتر) تولید می‌شوند که بار میکروبی آن می تواند تا قبل از مصرف و در طی زمان افزایش پیدا کند. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آلودگی ...
بیشتر
زمینه و هدف: نگرانی‌های عمومی در خصوص کیفیت میکروبی آب شبکه توزیع شهری باعث شده است تا مصرف آب‌های بطری شده در کشور ما افزایش یابد. در ایران آب‌های بطری شده در دو نوع بسته‌بندی کوچک (0/5 لیتر) و بزرگ (1/5 لیتر) تولید می‌شوند که بار میکروبی آن می تواند تا قبل از مصرف و در طی زمان افزایش پیدا کند. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آلودگی باکتریایی در آب‌های بطری شده و مقایسه میزان آلودگی در دو نوع بسته‌بندی کوچک و بزرگ انجام شد. روش‌کار: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی تعداد 400 نمونه آب بطری شده شامل 185 بطری کوچک و 215 بطری بزرگ مربوط به 10 برند پرفروش از فروشگاه‌های مواد غذایی شهر گرگان در طی خرداد ماه 1393 تا اردیبهشت 1394 برداشت و مورد بررسی قرار گرفت. بار میکروبی نمونهها از طریق شمارش باکتریهای هتروتروف در محیط R2A و به روش کشت سطحی انجام شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار آماریSPSS (نسخه 23) و آزمونهای T تک متغیره و آزمون Chi-square در ضریب معنی داردی کمتر از 0/05 انجام شد. یافته‌ها: میانگین تعداد باکتریهای هتروتروف در آب‌های بطری شده کوچک و بزرگ به ترتیب 8557 و 11188 کلنی در هر میلی‌لیتر نمونه بود که بسیار بیشتر از استاندارد میکروبی (500 کلنی در هر میلی‌لیتر) آب آشامیدنی بود. همچنین در 85 درصد نمونهها تعداد باکتریهای هتروتروف بیشتر از 500 کلنی در هر میلی‌لیتر نمونه بود که سهم بطری‌های کوچک و بزرگ به ترتیب 40/8 و 44/2 درصد بود. آنالیز آماری نشان داد که حجم آب بطری‌ها تأثیر معنی‌داری بر تعداد باکتریها ندارد. نتیجه‌گیری: آب‌های بطری شده کوچک و بزرگ از نظر شمارش باکتریهای هتروتروف دارای آلودگی میکروبی میباشند لذا مصرف آن برای آشامیدن میتواند برای سلامت عمومی جامعه به خصوص افراد با سطح ایمنی پایین خطرآفرین باشد.
الهام السادات حیدری؛ حسین علیدادی؛ مریم سرخوش؛ سمیه صادقیان
چکیده
زمینه و هدف: فرآیند تولید سیمان هر ساله باعث تولید میلیون‌ها تن محصول جانبی از جمله گرد‌و‌غبار، گازهای سمی و فلزات سنگین شده که خطرات بهداشتی- تنفسی و آلودگی زیست محیطی را به‌دنبال خواهد داشت. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آثار زیست محیطی کارخانه سیمان زاوه - تربت‌حیدریه با استفاده از ماتریس لئوپولد ایرانی انجام شد. مواد و روشها: ...
بیشتر
زمینه و هدف: فرآیند تولید سیمان هر ساله باعث تولید میلیون‌ها تن محصول جانبی از جمله گرد‌و‌غبار، گازهای سمی و فلزات سنگین شده که خطرات بهداشتی- تنفسی و آلودگی زیست محیطی را به‌دنبال خواهد داشت. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آثار زیست محیطی کارخانه سیمان زاوه - تربت‌حیدریه با استفاده از ماتریس لئوپولد ایرانی انجام شد. مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی ابتدا وضعیت موجود محیط زیست منطقه مورد بررسی قرار گرفت، سپس با مرور منابع فنی پروژه، در جهت شناسایی مهمترین فعالیت‌های فاز بهره‌برداری و ساختوساز اقدام گردید. در نهایت روش ماتریس ایرانی به منظور ارزیابی اثرات زیست محیطی کارخانه سیمان انتخاب شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج مطالعه، عمده اثرات منفی زیست محیطی در بخش فیزیکی به ترتیب شامل: آلودگی و فرسایش خاک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی؛ و عمده اثرات منفی در بخش بیولوژیکی به ترتیب شامل: تأثیر بر تراکم گونه‌های گیاهی و جانوری و کیفیت زیستگاه می‌باشد. بر اساس ارزیابی با استفاده از روش ماتریس ایرانی بر روی کارخانه سیمان زاوه به تفکیک فازهای ساختوساز و بهره‌برداری، تعداد ستون با میانگین ارزشی کمتر از 3/1- وجود نداشت و تعداد ردیف با میانگین کمتر از 3/1- کمتر از 50% بود. نتیجه‌گیری: در صورت اتخاذ راهکارهای جامع مدیریت محیط زیست میتوان به میزان زیادی آثار منفی را در محیط کاهش داد. بنابراین از نظر ماتریس ایرانی، پروژه احداث کارخانه سیمان زاوه – تربت حیدریه، همراه با اجرای طرحهای بهسازی قابل قبول است.
شمیم رمضانی ازغندی؛ آزیتا فراشی؛ محسن نجاری؛ مهشید حسینی
چکیده
چکیدهزمینه و هدف: جوندگان، بزرگ‌ترین راسته پستانداران هستند که با جمعیتی بسیار بر روی کره زمین منشأ خسارات اقتصادی و بهداشتی فراوانی هستند. جوندگان به‌عنوان مخزن برخیاز بیماری‌های قابل سرایت از جانوران مهرهدار به انسان مطرح هستند. از جمله این بیماری‌ها میتوان به بیماری سالک اشاره کرد. مطالعه حاضر با هدف مدلسازی مطلوبیت ...
بیشتر
چکیدهزمینه و هدف: جوندگان، بزرگ‌ترین راسته پستانداران هستند که با جمعیتی بسیار بر روی کره زمین منشأ خسارات اقتصادی و بهداشتی فراوانی هستند. جوندگان به‌عنوان مخزن برخیاز بیماری‌های قابل سرایت از جانوران مهرهدار به انسان مطرح هستند. از جمله این بیماری‌ها میتوان به بیماری سالک اشاره کرد. مطالعه حاضر با هدف مدلسازی مطلوبیت زیستگاه جرد ایرانی به‌عنوان مخزن بیماری سالک جلدی در ایران انجام شد.مواد و روشها: بدین‌منظور 17 متغیر زیستگاهی اعم از دو متغیر توپوگرافی، 7 متغیر اقلیمی و 8 متغیر کاربری اراضی/پوشش زمین به‌عنوان متغیرهای زیستگاهی به‌همراه نقاط حضور گونه، وارد مدلسازی MaxEnt گردیدند. مدل‌های توزیع گونه، ابزاری مفید در شناسایی مناطق مطلوب برای حضور گونه‌های حیات‌وحش هستند و به همین علت در حفاظتاز گونه‌ها و مدیریت زیستگاه دارای اهمیت بالایی هستند. از جمله این مدل‌های توزیع گونه میتوان به مدل MaxEnt اشاره کرد.یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از مدلسازی MaxEnt، زیستگاه مطلوب گونه جرد ایرانیبا مساحت 430900 کیلومتر مربع، معادل 30% از سطح ایران را به خود اختصاص داده است. همچنین سه متغیر زمین‌شناسی، فاصله از جاده و کاربریاراضی به‌عنوان متغیرهای مؤثر در مدلسازی مطلوبیت زیستگاه این‌گونه مخزن بیماری سالک روستایی شناسایی گردید. از دیگر نتایج این مطالعه، تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه گونه جرد ایرانی به دو صورت پیوسته و گسسته بود که بیشترین پراکنش و حضور را در استان‌های گلستان، خراسان شمالی و مازندران نشان داد.نتیجه‌گیری: در نهایت با توجه به نتایج حاصل از این مدلسازی و تأثیر متغیرهای زیستی و انسان‌شناختی به‌عنوان متغیرهای مؤثر در مدلسازی مطلوبیت زیستگاه این‌گونه مخزن و آثار روحی و روانی و اقتصادی محتمل بر بیماری سالک پوستی و نبود واکسن اثربخش و وجود جوندگان در چرخه بیماری‌زایی آن، شناسایی مخازن و زیستگاه مطلوب مخازن این بیماری برای انجام اقدامات مدیریتی امری لازم و ضروری است تا سنگ بنایی برای کنترل و مدیریت هرچه بهتر این بیماری باشد.نوع مقاله: پژوهشیکلید واژه‌ها: جونده، زیستگاه، سالک، مخزن، مدلسازی، MaxEnt
سید محمد شبیری؛ مهدیه رضایی؛ الهام میلانی
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به همه‌گیری ویروس کووید 19 و اثرگذاری آن بر محیط‌زیست از ابعاد مختلف، این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب در راستای دستیابی به مدیریت سبز دانشگاهی در دوران این پاندمی انجام‌‌شده است.مواد و روشها: پژوهش حاضر، کاربردی، ازنظر زمانی مقطعی و از منظر شیوه ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به همه‌گیری ویروس کووید 19 و اثرگذاری آن بر محیط‌زیست از ابعاد مختلف، این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب در راستای دستیابی به مدیریت سبز دانشگاهی در دوران این پاندمی انجام‌‌شده است.مواد و روشها: پژوهش حاضر، کاربردی، ازنظر زمانی مقطعی و از منظر شیوه گردآوری دادهها از نوع توصیفی پیمایشی بوده است. جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب به تعداد 7160 نفر در نیمسال اول سال تحصیلی 1400-1399 بود و حجم نمونه با فرمول کوکران، 365 نفر محاسبه شد. روش نمونه‌گیری، تصادفی طبقه‌ای بود. با روش اسنادی نیازهای آموزشی، استخراج و در قالب پرسشنامه در اختیار دانشجویان قرار داده شدند که روایی صوری، محتوایی و سازه و پایایی پرسشنامه، بررسی شدند و به‌منظور اولویت‌بندی شاخص‌های هر دسته از آزمون فریدمن استفاده گردید.یافته‌ها: 70 درصد از جامعه موردمطالعه، زن و 30 درصد، مرد و 57 درصد از دانشجویان در مقطع کارشناسی، 39 درصد در مقطع کارشناسی ارشد و 4 درصد در مقطع دکتری در حال تحصیل هستند. اولویت نیازهای آموزشی در سه حوزه دانش، نگرش و رفتار بررسی شد و نیازهای آموزشی دانشجویان در راستای مدیریت سبز در حوزه نگرش با میانگین رتبه‌ای 34/2 در رتبه اول قرار گرفت.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش در هر سه حوزه موردمطالعه، اولین اولویت مربوط به رعایت فاصله با سایر دانشجویان و عدم تجمع به‌‌خصوص در مکانهای مسقف بوده است و با بهره‌گیری از اولویت‌های شناسایی‌شده، پیشنهادهای لازم در هر حوزه ارائه شد.
مونس اسدی شوکی؛ الهه محمودی؛ نگین والایی
چکیده
زمینه و هدف: استخرها از مراکز پرطرفدار ورزشی هستند که موادی مانند ترشحات بینی، بزاق و ادرار را که وارد آب می شوند، دریافت می کنند و بهداشت شناگران را به مخاطره می اندازند. این مطالعه با هدف تعیین آلودگی باکتریایی و قارچی استخرهای شنای شهر کرج و تأثیر برخی عوامل محیطی بر میزان آلودگی انجام گردید. مواد و رو شها: در این پژوهش، 7 استخر شهر ...
بیشتر
زمینه و هدف: استخرها از مراکز پرطرفدار ورزشی هستند که موادی مانند ترشحات بینی، بزاق و ادرار را که وارد آب می شوند، دریافت می کنند و بهداشت شناگران را به مخاطره می اندازند. این مطالعه با هدف تعیین آلودگی باکتریایی و قارچی استخرهای شنای شهر کرج و تأثیر برخی عوامل محیطی بر میزان آلودگی انجام گردید. مواد و رو شها: در این پژوهش، 7 استخر شهر کرج و تعداد 103 نمونه شامل آب و سطوح محیطی با رو شهای استاندارد آزمایش شدند. مقدار کلر باق یمانده، PH ، تعداد شناگران و درجه حرارت سنجیده شد. آنالیز داده ها با نرم افزار آماری spss19 و سطح معنی داری 05 / P< 0 صورت گرفت. یافته ها: میانگین PH و کلر آزاد باقی مانده به ترتیب 5/ 7 و 2/20 ppm بود. 27 / 24 درصد از نمونه ها یک یا چند آلودگی قارچی داشتند. گونه های آسپرژیلوس به میزان 71 / 65 درصد، کاندیدا 20 درصد، رودوترولا 86 / 2 درصد، قارچ های ساپروفیت 57 / 8 درصد و دیگر گونه های مخمر به میزان 86 / 2 درصدبودند. مقدار MPN و HPC به ترتیب در 4/ 93 و 6/ 84 درصد از نمونه ها در محدوده استاندارد بود. بیشترین آلودگی در نمونه برداری از سطوح در قسمت رختکن مشاهده شد. ارتباط مستقیمی بین کاهش کلر باقی مانده و افزایش تعداد شناگران با افزایش آلودگی ها وجود داشت. نتیجه گیری: نتایج آزمای شها حاکی از وجود آلودگی های باکتریایی و قارچی در آب و سطوح استخرها بوده است. ب هکارگیری از سیستم های تصفیه و کلرزنی مناسب و آموزش به افراد در خصوص رعایت بهداشت پیشنهاد می شود.
لیلا تیموری یگانه؛ حسن کرمی
چکیده
زمینه و هدف: بیماری کووید-۱۹ که به شکل عمومی به آن کرونا نیز می‌گویند، یک بیماری عفونی حاد تنفسی است که بر اثر یک نوع جدید از خانواده کرونا ویروسها بهنام Covid-19ایجاد میشود. این ویروس، دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار میدهد و میتواند با سردرد و تب نیز همراه باشد و تا چند روز به‌طول می‌انجامد. مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی ...
بیشتر
زمینه و هدف: بیماری کووید-۱۹ که به شکل عمومی به آن کرونا نیز می‌گویند، یک بیماری عفونی حاد تنفسی است که بر اثر یک نوع جدید از خانواده کرونا ویروسها بهنام Covid-19ایجاد میشود. این ویروس، دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار میدهد و میتواند با سردرد و تب نیز همراه باشد و تا چند روز به‌طول می‌انجامد. مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی اعتقاد بهداشتی رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری کووید-19 در مردم شهر کرمانشاه صورت گرفت.مواد و روشها: این مطالعه توصیفی - تحلیلی (مقطعی) در سال 1399 بر روی 500 نفر از مردم شهر کرمانشاه انجام شد. نمونهها به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته روش پایلوت مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی، جمع‌آوری شدند. دادهها با استفاده از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: بر اساس نتایج ضریب همبستگی، قوی‌ترین همبستگی بین سازه موانع درک شده گزارش شد که در خصوص رفتار، قوی‌ترین همبستگی بین منافع حساسیت شده با رفتار مشاهده گردید. نتایج آنالیز رگرسیون خطی مقدار 17% از واریانس رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری کووید-19 را پیش‌بینی نمود که در این میان حساسیت درک شده (593/0) قوی‌ترین پیش‌بینی بود.نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی را در پیشگویی رفتار پیشگیری از ابتلاء به کووید-19 به شکل قوی نشان داد و به‌نظر میرسد میتوان از این الگو در تدوین برنامههای آموزشی و تکنیکهای مداخله‌ای جهت تغییر نگرش و رفتار مردم استفاده نمود.
سعید متصدی زرندی؛ رسول نصیری؛ مهتاب احمدی
چکیده
زمینه و هدف : پایداری محیط زیست یک الزام برای سیستم های حمل و نقل شهری مدرن است. انتخاب گزینه ی مناسب حمل و نقل عمـومی در هر سیستم شهری نه تنها منجر به توسعه ی پایدار حمـل و نقل شهری میگردد، بلکه همچنین فرآینـد برنامـه ریزی را با خصوصیات افراد آن جامعه تطبیـق داده و ســبب تشــویق افــراد بــه اســتفاده از آن و در نتیجــه افزایش بهره وری ...
بیشتر
زمینه و هدف : پایداری محیط زیست یک الزام برای سیستم های حمل و نقل شهری مدرن است. انتخاب گزینه ی مناسب حمل و نقل عمـومی در هر سیستم شهری نه تنها منجر به توسعه ی پایدار حمـل و نقل شهری میگردد، بلکه همچنین فرآینـد برنامـه ریزی را با خصوصیات افراد آن جامعه تطبیـق داده و ســبب تشــویق افــراد بــه اســتفاده از آن و در نتیجــه افزایش بهره وری آن می گردد. از این رو هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه سیستم حمل و نقل عمومی برقی در شهر تهران می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه پس از اخذ داده های مستند و منتشر شده شامل (کتب ، مقالات حمل و نقلی و اخذ آمارهای حمل و نقل شهر تهران از شرکت های اتوبوس رانی و سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری)، از روش AHP-TOPSSIS برای انتخاب بهترین گزینه جهت توسعه حمل و نقل عمومی در شهر تهران بهره گرفته شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که گزینه اجرای سیستم حمل و نقل برقی با سرمایه گزاری بخش خصوصی و اعطای تسهیلات دولتی (0.5798)، استفاده از سیستم حمل و نقل برقی در هسته مرکزی شهر (0.3972)، تبدیل BRT ها به برقی (0.2886) و گزینه عدم اجرا (0.2672) به ترتیب بالاترین و پایین ترین اولویت را در بین روش های توسعه سیستم حمل و نقل عمومی برقی شهر تهران داشته اند.نتیجه گیری: برای نیل به هدف حذف استفاده از سوخت های فسیلی در آینده ای نه چندان دور برای جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و حذف آلودگی های محیطی حاصل از سوخت های فسیلی، سیستم حمل و نقل شهری تهران باید در جهت حذف سوخت های فسیلی، توسعه و تبدیل ناوگان خود به سیستم های برقی روی آورد.
لیدا جراحی؛ افسانه طیرانی بطحائی؛ مجید رضا عرفانیان تقوایی
چکیده
زمینه و هدف: به دلیل تنوع شرایط بیولوژیک در مناطقی که بیماری سالک شیوع بیشتری دارد، برای کنترل آن در همه مناطق، یک روش ثابت ارائه نمی‌شود؛ همچنین، انتخاب روش مناسب برای پیشگیری و کاهش بروز بیماری، باید با توجه به شرایط خاص آن منطقه انجام شود. این مطالعه، به بررسی تأثیر وضعیت کالبدی محیط در شیوع بیماری لشمانیوز جلدی، در مناطق هیپرآندمیک ...
بیشتر
زمینه و هدف: به دلیل تنوع شرایط بیولوژیک در مناطقی که بیماری سالک شیوع بیشتری دارد، برای کنترل آن در همه مناطق، یک روش ثابت ارائه نمی‌شود؛ همچنین، انتخاب روش مناسب برای پیشگیری و کاهش بروز بیماری، باید با توجه به شرایط خاص آن منطقه انجام شود. این مطالعه، به بررسی تأثیر وضعیت کالبدی محیط در شیوع بیماری لشمانیوز جلدی، در مناطق هیپرآندمیک سالک در مشهد پرداخته است. مواد و روشها: در این بررسی میدانی که به شکل سرشماری 2491 خانوار انجام شد، با استفاده از چک‌لیست و مشاهده به تعیین وضعیت کالبدی محیط و توزیع فراوانی متغیرهای اپیدمیولوژیک در کانون‌های بیماری سالک در مشهد در سال 1392 پرداخته شد. تحلیل دادهها با نرم‌افزار 11.5SPSS و به‌وسیله آزمون کای‌دو صورت گرفت. سطح معنادار نیز کمتر از 0.5 در نظر گرفته شد. یافته‌ها: بیشترین فراوانی بیماری در گروه سنی 10 تا 29 سال، در دانش‌آموزان، دانشجویان و زنان خانه‌دار مشاهده شد. دفع نشدن بهداشتی فاضلاب، وجود زمین استفاده‌نشده و نخاله ساختمانی در مجاورت منزل و نبود پوشش مناسب کف حیاط با ایجاد شرایط لازم برای رشد پشه خاکی، با وجود بیماری سالک ارتباطی معنادار داشت. صرف وجود ساختوساز در مجاورت منزل، تفاوت معناداری در گروه بیماران و افراد سالم نداشت. نتیجه‌گیری: در صورت جمع نشدن نخاله‌های ساختمانی، ساختوساز به‌تنهایی تأثیری در افزایش بیماری سالک ندارد. اطلاع‌رسانی عمومی برای افزایش آگاهی ساکنان مناطق هایپرآندمیک سالک، درباره عوامل خطر محیطی ایجادکننده بیماری و آموزش اقدامات بهداشت محیط مانند جمع‌آوری سریع نخاله‌های ساختمانی و پوشش مناسب کف حیاط، میتواند با مداخله در محل زندگی پشه خاکی سبب کاهش شیوع بیماری سالک شود.
محمد علی ززولی؛ علیرضا علا؛ رستم مژده
چکیده
زمینه و هدف: امروزه اقتصاد زباله ای به عنوان یک نوع از اقتصاد پنهان و غیر رسمی رو به گسترش است و بدیهی است علل و پیامدهایی را هم در پی داشته باشد .با توجه به اهمیت این بخش عظیم از سرمایه در گردش، دراین پژوهش به ارزیابی عملکرد اقتصادی مراکز بازیافت پسماند های جامد پرداخته شده است. مواد وروش ها : پژوهش حاضر از نوع مقطعی - توصیفی است. در این ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه اقتصاد زباله ای به عنوان یک نوع از اقتصاد پنهان و غیر رسمی رو به گسترش است و بدیهی است علل و پیامدهایی را هم در پی داشته باشد .با توجه به اهمیت این بخش عظیم از سرمایه در گردش، دراین پژوهش به ارزیابی عملکرد اقتصادی مراکز بازیافت پسماند های جامد پرداخته شده است. مواد وروش ها : پژوهش حاضر از نوع مقطعی - توصیفی است. در این تحقیق روند ارزیابی عملکرد اقتصادی مراکز بازیافت پسماند های جامد در شهرستانهای جویبار وقاِئمشهر در سال1397 به تعداد 90 واحد کارگاهی که به صورت تصادفی انتخاب شدند مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. یافته ها: این مطالعه نشان می دهد روزانه 60700 کیلوگرم ضایعات وارد کارگاههای بازیافت می شود. 1% از کل کارگاه ها دارای میزان محصول تولیدی کمتر از 100 کیلوگرم می باشند،20% از کل کارگاه ها دارای محصول تولیدی بین 100- 300 کیلوگرم ، 39% از کل کارگاه ها دارای محصول تولیدی بین 500 -300 کیلوگرم و 40% از کل کارگاه ها دارای میزان محصول تولیدی بیشتر از 500 کیلو گرم می باشند. ارزش محصولات تولیدی که به عنوان مواد اولیه کارخانجات مورد استفاده قرار می گیرند، بدون احتساب صرفه جویی اقتصادی در هزینه های دفع ، بر اساس محاسبات ریالی در سال 1397،حدود912765000ریال بصورت روزانه می باشد. نتیجه گیری: پتانسیل بالای درآمد ناشی از فعالیت درخصوص تفکیک و جمع آوری پسماند در شهرهای جویبار و قائم شهر قابل توجه می باشد، توجه به بازیافت بهداشتی در مبدا می تواند علاوه بر درآمد اقتصادی بالا و صرفه جویی در هزینه دفع پسماند ، زمینه کار آفرینی و اشتغال افراد زیادی را هم فراهم آورد.
مرجان تیموری یگانه؛ لیلا تیموری یگانه
چکیده
زمینه و هدف: .از آنجا که تهیه و توزیع مواد غذایی بهداشتی در مراکز خدمات غذایی مهم ترین نقش را در پیشگیری و ابتلای بیماری های منتقله از مواد غذایی دارد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آگاهی، عملکرد و نگرش بهداشت و ایمنی مواد غذایی مراکز خدمات غذایی استان کرمانشاه در زمان شیوع همه‌گیری بیماری کووید-19 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه ...
بیشتر
زمینه و هدف: .از آنجا که تهیه و توزیع مواد غذایی بهداشتی در مراکز خدمات غذایی مهم ترین نقش را در پیشگیری و ابتلای بیماری های منتقله از مواد غذایی دارد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آگاهی، عملکرد و نگرش بهداشت و ایمنی مواد غذایی مراکز خدمات غذایی استان کرمانشاه در زمان شیوع همه‌گیری بیماری کووید-19 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه مقطعی جهت جمع‌آوری دادهها از پرسشنامه استاندارد شامل اطلاعات دموگرافیک،عملکرد آگاهی ودانش استفاده شد. پرسشنامه در 4 بخش شامل اطلاعات دموگرافیک، بخش آگاهی، نگرش و عملکرد تنظیم شد. در بخش اول اطلاعات دموگرافیک شامل جنسیت، سن، میزان تحصیلات، میزان درآمد، میزان سلامتی و رضایت‌مندی، بخش دوم آگاهی به‌صورت 7 سؤال 2 گزینه‌ای، بخش سوم نگرش 12 سؤال 5 گزینه‌ای و بخش عملکرد شامل 10 سؤال 5 گزینه‌ای بود. ابزار پرسش نامه استاندارد نگرش ، عملکرد و آگاهی مواد غذایی وروش کار تجزیه و تحلیل داده در دو بخش توصیفی و استنباطی با نرم افزار spss صورت گرفت.یافته‌ها: رعایت اصول بهداشتی و ایمنی مواد غذایی میتواند احتمال آلودگی غذاها با هرگونه پاتوژنی به‌ویژه کرونا ویروس جدید را به‌حداقل برساند. در این راستا میانگین نمره نگرش پاسخ‌دهندگان 5/3±51/67 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 7/3±48/51 و در بخش ایمنی 7/6±19/58 برآورد گردید، بنابراین نمره بخش ایمنی بالاتر از بخش بهداشت بود. میانگین نمره عملکرد پاسخ‌دهندگان 1/4±45/72 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 1/2±31/49 و در بخش ایمنی 7/2±07/65 برآورد گردید. بنابراین نمره بخش ایمنی بالاتر از بخش بهداشت بود. میانگین نمره آگاهی پاسخ‌دهندگان 8/6±71/54 برآورد شد. این میانگین در بخش بهداشت 1/2±31/49 و در بخش ایمنی 7/5±11/35 برآورد گردید، بنابراین نمره بخش بهداشت بالاتر از بخش ایمنی بود.نتیجه‌گیری: ارزیابی آگاهی، عملکرد و نگرش بهداشت و ایمنی مواد غذایی در مراکز خدمات غذایی استان کرمانشاه در زمان شیوع همه‌گیری بیماری کووید-19، از وضعیت نسبتاً ضعیفی برخوردار است. با این‌حال اکثر پاسخ‌دهندگان از میکروارگانیسم موجود در دست و بینی، اهمیت بهداشت دستها قبل و حین تهیه غذا و سرو آن، درجه حرارت نگهداری غذای گرم و وضعیت میکروارگانیسمها در سردخانه آگاهی کافی نداشتند. این عدم آگاهی میتواند شرایط را برای آلودگی متقابل و افزایش رشد میکروارگانیسمهای غذازاد در زمان شیوع ویروس کرونا فراهم نماید.
حسین علیدادی؛ حبیب الله اسماعیلی؛ سیده فاطمه آقایی؛ سید ابوالفضل میرزایی؛ محمد ناصر شفیعی جعفرآبادی
چکیده
زمینه و هدف: امروزه یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی، پسماند تولیدی در مراکز دندانپزشکی است که به علت داشتن عوامل خطرناک، سمی و بیماریزا از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی وآنالیز زباله های تولیدی در مطب های دندانپزشکی شهر بجنورد انجام شد. روش کار: تعداد 28 مطب دندانپزشکی شهر بجنورد مورد مطالعه قرار گرفت. از هر مطب ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی، پسماند تولیدی در مراکز دندانپزشکی است که به علت داشتن عوامل خطرناک، سمی و بیماریزا از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی وآنالیز زباله های تولیدی در مطب های دندانپزشکی شهر بجنورد انجام شد. روش کار: تعداد 28 مطب دندانپزشکی شهر بجنورد مورد مطالعه قرار گرفت. از هر مطب سه نمونه در سه روز متوالی هر هفته برداشت شد. نمونه ها به صورت دستی جداسازی و به 64 جزء تفکیک شده و با ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم توزین شدند. اجزا بر اساس پتانسیل خطرزایی در 4 گروه دسته بندی شدند. اطلاعات با استفاده از روش آمار توصیفی، توسط نرم افزار SPSS نسخه 19 و Excel تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: سهم تولید پسماند های عفونی، شبه خانگی، شیمیایی و دارویی و سمی به ترتیب 85/40، 99/49، 47/7، 69/1 درصد بود. کل پسماند دندانپزشکی تولیدی سالیانه در بجنورد 31/6162 کیلوگرم می باشد. اجزای اصلی تشکیل دهنده زباله های تولیدی در مطب های دندانپزشکی بجنورد 16 جزء بوده که در مجموع بیش از 80 درصد زباله های دندانپزشکی را تشکیل می دهند. نتیجه‌گیری: آموزش دندان‌پزشکان جهت انجام فعالیت های مربوط به کاهش، جداسازی و بازیافت پسماند در داخل مطب مطابق با دستورالعمل ها پیشنهاد می شود زیرا با تفکیک بخش قابل بازیافت زباله های دندانپزشکی از سایر بخش ها، می توان حجم زیادی از پسماندها را کم کرد که این مقدار بخش قابل توجهی از هزینه های جمع آوری و حمل و نقل و دفع و بی خطرسازی را کم می کند
مهین کاربر قریه حصار؛ علی اصغر نجف پور؛ حسین علیدادی؛ حبیب الله اسماعیلی
چکیده
زمینه و هدف: روزانه مقادیر زیادی زباله از اجتماعات انسانی به روشهای مختلف دفع میشود. بخش چشمگیری از این زباله‌ها را مواد آلی تشکیل می‌دهند که بازیافت این مواد و بهره‌گیری از آنها به روشهای مختلف به دلیل جلوگیری از آسیب به محیط زیست و حفظ منابع و انرژی مورد توجه انسان قرار دارد. یکی از روشهای مناسب بازیافت این مواد، تولید کود ...
بیشتر
زمینه و هدف: روزانه مقادیر زیادی زباله از اجتماعات انسانی به روشهای مختلف دفع میشود. بخش چشمگیری از این زباله‌ها را مواد آلی تشکیل می‌دهند که بازیافت این مواد و بهره‌گیری از آنها به روشهای مختلف به دلیل جلوگیری از آسیب به محیط زیست و حفظ منابع و انرژی مورد توجه انسان قرار دارد. یکی از روشهای مناسب بازیافت این مواد، تولید کود آلی، ورمی کمپوست می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف قابلیت تولید ورمی کمپوست از ضایعات میوه و کاغذ و خاک اره و برگ(به عنوان منبع کربن دار ) مورد بررسی قرار گرفت تا در نهایت بتوان بهترین ماده افزودنی جهت تولید ورمی کمپوست را بدست آورد و زمان تولید را نیز تا حدی کاهش داد. مواد و روشها: این مطالعه این مطالعه به مدت 100 روز، از دی ماه سال 1393 تا فروردین سال 1394 و با هدف بررسی قابلیت تولید ورمی کمپوست از کود گاوی (85 درصد) در ترکیب با ضایعات میوه، کاغذ، خاک اره و برگ (به عنوان منبع کربن‌دار 15 درصد) و فاکتورهای مؤثر بر ورمی کمپوست شامل درصد رطوبت، میزان خاکستر، کربن، کل نیتروژن، pH، نسبت کربن به نیتروژن، فسفر، هدایت الکتریکی و همچنین شاخص جوانه‌زنی ورمی کمپوست انجام شد. به منظور بررسی اثر درصدهای حجمی مختلف کود تولیدی در رشد گیاه ترتیزک از آزمون آنالیز واریانس دوطرفه استفاده شد. یافته‌ها: در تمامی تیمارها با گذشت زمان مقدار TC، pH و C/N مواد بستر کاهش و مقدار TN، P و Ec مواد بستر افزایش یافته بود. در انتهای تحقیق در تیمار کود گاوی و ضایعات کاغذ (تیمار C) مقداری ضایعات کاغذ مشاهده شد. کود به‌دست آمده از تیمار D (برگ درخت) با سطح 30 درصد حجمی دارای بیشترین درصد جوانه‌زنی و تیمار A (خاک اره) دارای بیشترین میانگین (41/33) در تعداد بذر جوانه زده بود. تیمار C (ضایعات کاغذ) بیشترین میانگین در ارتفاع جوانه‌زنی داشت. نتیجه‌گیری: ضایعات مورد استفاده شامل ضایعات خاک اره، میوه، کاغذ، برگ و ترکیب ضایعات جهت تولید ورمی کمپوست مناسب است و غذای مناسب برای کرم خاکیEisenia fetida می‌باشد. ضایعات کاغذ به تنهایی جهت تهیه ورمی کمپوست مناسب نمی‌باشد و بهتر است جهت تهیه ورمی کمپوست به صورت ترکیب با سایر مواد زائد آلی استفاده شود. بررسی تغییرات درصد خاکستر و کربن و نسبت C/N بیان کننده این واقعیت است که عملاً بعد از گذشت70 روز، مواد بستر کاملاً تثبیت می‌شوند. در قسمت جوانه‌زنی ورمی کمپوست تولیدی، سطح 15 درصد حجمی تهیه شده از کود ورمی کمپوست تولیدی، جهت رشد گیاه و جوانه‌زنی مناسب است و در نتیجه کود تولیدی از ورمی کمپوست برای استفاده در بخش کشاورزی دارای اهمیت می‌باشد.
مرضیه خان بیگی؛ محمد عزتی اثر؛ حمید رضا ناصحی نیا
چکیده
چکیده: مقدمه: ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ، ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﻱ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﻟﻄﻴﻒ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﺎﺗﺘﺮﻫﺎﻱ ﻋﺮﻭﻗﻲ، ﺍﺩﺭﺍﺭﻱ ﻭ ﺷﺎﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﻐﺰﻱ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ، ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻭﺯ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ که امکان حذف کامل این عفونت ها در حال حاضر در هیج جایی از دنیا وجود ...
بیشتر
چکیده: مقدمه: ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ، ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﻱ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﻟﻄﻴﻒ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﺎﺗﺘﺮﻫﺎﻱ ﻋﺮﻭﻗﻲ، ﺍﺩﺭﺍﺭﻱ ﻭ ﺷﺎﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﻐﺰﻱ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ، ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻭﺯ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ که امکان حذف کامل این عفونت ها در حال حاضر در هیج جایی از دنیا وجود ندارد ولی بدون تردید موثرترین، کم هزینه ترین و مطلوب ترین روش مبارزه با عفونت در هر زمان و مکان، جلوگیری از بروز آن است. در این تحقیق، با توجه به اهمیت موضوع و عدم انجام مطالعاتی در این باره، به بررسی شیوع عفونت های بیمارستانی بیمارستان ولایت دامغان پرداخته ایم. روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع مقطعی می باشد که بین سالهای 1390 تا 1394 در بیمارستان ولایت شهرستان دامغان انجام شد.بدین صورت که پس از مراجعه به بیمارستان ولایت و بررسی پرونده ی همه ی بیماران، افراد مبتلا به عفونت بیمارستانی شناسایی شده و اطلاعات حاصل توسط نرم افزار آماری spss تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در مطالعه حاضر از میان 34663 بیمار بستری شده، 116 مورد مبتلا به عفونت بیمارستانی شناسایی میزان شایع ترین متغیرها از لحاظ سال تشخیص، سال 93(27.6%)؛ فصل تشخیص، پاییز(27.27%)؛ بخش جراحی(32.8%)؛ نوع عفونت، تنفسی(39.7%)بود. بحث و نتیجه گیری: مرور ساده ی مستندات مطالعه شده در این بررسی نشان میدهد که میزان شیوع انواع عفونتهای بیمارستانی در ایران نسبتاً بالاست. از این رو تدوین برنامه های کنترلی و آموزشی مناسب و مبتنی بر شواهد جهت کاهش میزان شیوع عفونتهای بیمارستانی در ایران بایستی مدنظر سیاستگذاران امر قرار گیرد. نوع مقاله: پژوهشی کلید واژه ها: عفونت بیمارستانی، بیمارستان، ایمنی
عارف لطفیان دلوئی؛ جواد مقری
چکیده
چکیدهزمینه و هدف: پاندمی کووید-19 از زمان آغاز تا کنون اثرات قابل توجهی بر جنبه های مختلف زندگی مردم داشته است. کشورهای مختلف سیاست های گوناگونی برای مقابله با این بیماری در حوزه های مختلف اتخاذ نموده اند. هدف از انجام این پژوهش بررسی سیاست های اتخاذ شده مرتبط با حوزه بهداشت محیط برای مقابله با بیماری کووید-19 در کشور ایران می باشد.مواد ...
بیشتر
چکیدهزمینه و هدف: پاندمی کووید-19 از زمان آغاز تا کنون اثرات قابل توجهی بر جنبه های مختلف زندگی مردم داشته است. کشورهای مختلف سیاست های گوناگونی برای مقابله با این بیماری در حوزه های مختلف اتخاذ نموده اند. هدف از انجام این پژوهش بررسی سیاست های اتخاذ شده مرتبط با حوزه بهداشت محیط برای مقابله با بیماری کووید-19 در کشور ایران می باشد.مواد و روش ها: این مطالعه کیفی با روش تحلیل اسناد در زمستان سال 1400 به انجام رسید. جامعه پژوهش به صورت هدفمند و با مشورت شش تن از متخصصین سیاست گذاری سلامت و بهداشت محیط تعیین گردید. بدین منظور مصوبات ستاد ملی کرونا به عنوان بالاترین مرجع سیاست گذاری در زمینه بیماری کووید-19 به عنوان جامعه پژوهش انتخاب گردید. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای عرفی و با استفاده از نرم افزار MAXQDA نسخه 12 به انجام رسید.یافته ها: در مجموع بررسی مصوبات ستاد ملی کرونا 255 کد، 25 زیر تم و 7 تم اصلی مربوط به سیاست های اتخاذ شده مرتبط با حوزه بهداشت محیط برای مقابله با بیماری کووید-19 شناسایی گردید. فعالیت های اجتماعی عمومی، بهداشت محیط عمومی، فاصله گذاری اجتماعی، کنترل مرزها، توسعه زیرساخت ها، تهیه و توزیع تجهیزات حفاظت فردی و ضد عفونی، و نظارت و برخورد قانونی تم های اصلی شناسایی شده در این پژوهش می باشند. نتیجه گیری: تا کنون گستره ای از سیاست های مختلف در حوزه بهداشت محیط برای مقابله با بیماری کووید-19 در کشور ایران اتخاذ شده است. شواهد بومی و بین المللی، تجارب سایر کشورها، و مباحث اقتصادی اجتماعی و سیاسی نقش قابل توجهی در توسعه سیاست ها، اصلاح آن ها و یا به طور کلی کنار گذاردن سیاست های پیشین داشته اند.
مجتبی قره محمودلو؛ تارا ستوده نیا
چکیده
زمینه و هدف: در استان گلستان آب‌های زیرزمینی منبع اصلی آب شرب می‌باشد. از این‌رو پژوهش حاضر به منظور ارزیابی خطر سلامت غیر سرطانی نیترات و فلوراید در منابع آب شرب استان گلستان انجام شد. مواد و روشها: در این پژوهش، آنالیز فیزیکوشیمیایی ۱۳۹ حلقه چاه آب شرب در دو فصل بهار و پاییز از اداره آب و فاضلاب استان جمع‌آوری شد. سپس تغییرات ...
بیشتر
زمینه و هدف: در استان گلستان آب‌های زیرزمینی منبع اصلی آب شرب می‌باشد. از این‌رو پژوهش حاضر به منظور ارزیابی خطر سلامت غیر سرطانی نیترات و فلوراید در منابع آب شرب استان گلستان انجام شد. مواد و روشها: در این پژوهش، آنالیز فیزیکوشیمیایی ۱۳۹ حلقه چاه آب شرب در دو فصل بهار و پاییز از اداره آب و فاضلاب استان جمع‌آوری شد. سپس تغییرات پارامترهای کیفی به همراه عوامل موثر بر شیمی منابع آبی بررسی شد. درنهایت جهت ارزیابی خطر سلامت برای نیترات و فلوراید از دو شاخص آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا محاسبه شد. یافته‌ها: حداکثر غلظت نیترات در برخی از شهرهای استان گلستان بالاتر از حد مجاز استانداردهای آب شرب ایران 1053 و سازمان بهداشت جهانی می‌باشد اما میزان تغییرات فلوراید در اکثر شهرهای استان پایینتر از رنج استاندارهای داخلی و خارجی است. ضریب خطر نیترات محاسبه شده برای کودکان در برخی از شهرهای استان بیش از یک می‌باشد. اما برای بقیه گروه‌های سنی کوچکتر از یک می‌باشد. شهر خان‌ببین کمترین مقدار ضریب خطر نیترات را در بین شهرهای استان دارد. همچنین مقدار ضریب خطر در پاییز اندکی افزایش یافته است. نتایج حاصل از ارزیابی ریسک سلامت فلوراید منابع آبی استان گلستان در بهار و پاییز برای تمامی گروه‌های سنی نوزادان، کودکان، نوجوانان و افراد بالغ کمتر از یک می‌باشد.نتیجه‌گیری: نتایج ارزیابی ریسک سلامت نیترات و فلوراید نشان داد که کودکان نسبت به بزرگسالان در برخی از شهرها نسبت به نیترات در معرض خطر قرار دارند. اگرچه مقدار پایین فلوراید در منابع آب شرب استان احتمال پوسیدگی دندان را افزایش میدهد.
علیرضا زهرایی رمضانی؛ مجید کبابیان؛ حسن وطن دوست؛ مژگان بنی اردلانی؛ سید حسن موسی کاظمی؛ سعیده یوسفی؛ امیر حسین محوی؛ امراله آذرم؛ سودابه حامدی شهرکی؛ شاهرخ ایزدی؛ زهراء حاجیوند؛ حامد زهرایی رمضانی
چکیده
زمینه و هدف: پشه ها نقش اساسی در انتقال آربوویروس هایی مانند تب زرد، تب دانگ، چیکن گونیا، سیندبیس، زیکا،تب دره ریف، باتایی ویروس، اوسوتو ویروس، آنسفالیت اسبی شرقی و ویروس نیل غربی دارند. همچنین آنها مظنون به انتقال عوامل بیماری‌های نوپدیدی مانند ویروس زیکا و SARS-CoV-2 (عامل بیماری COVID-19) در جهان می باشند. یک چالش مهم در برنامه های کنترل ...
بیشتر
زمینه و هدف: پشه ها نقش اساسی در انتقال آربوویروس هایی مانند تب زرد، تب دانگ، چیکن گونیا، سیندبیس، زیکا،تب دره ریف، باتایی ویروس، اوسوتو ویروس، آنسفالیت اسبی شرقی و ویروس نیل غربی دارند. همچنین آنها مظنون به انتقال عوامل بیماری‌های نوپدیدی مانند ویروس زیکا و SARS-CoV-2 (عامل بیماری COVID-19) در جهان می باشند. یک چالش مهم در برنامه های کنترل پشه‌ها، مقاومت آنها در برابر گروه های مختلف حشرهکش ها است. استفاده از امواج اولتراسونیک یک روش جدید و دوستار طبیعت برای کنترل پشه های مقاوم به حشره‌کش‌ها می باشد.مواد و روشها: در این مطالعه از دستگاه اولتراسونیک TI-H5 شرکت الما و لاروهای سن 4 پشه کولکس پیپینس در شرایط آزمایشگاهی استفاده شد. متغیرهای مختلف از جمله توان برق مصرفی دستگاه (250،200،150،100،50 وات)،زمان قرار گرفتن در معرض (۱، 5/2، 5، 10 و ۱۵ دقیقه) و دو فرکانس 35 و 130 کیلوهرتز استفاده شد.یافته ها: میزان مرگ و‌میر لاروهای سن چهارم کولکس پیپینس در فرکانس 35 کیلوهرتز در زمان ها و توان های مشخص، حدود 100% و در فرکانس 130 کیلوهرتز با افزایش زمان و توان امواج، این میزان افزایش یافت.نتیجه‌گیری: یکی از عوامل آلوده‌ساز محیط زیست و آب‌ها، حشرهکش ها هستند. با توجه به مقاومت پشه ها در برابر حشره‌کش‌ها، روش جدید، سالم، مقرون به صرفه و مؤثر در برنامههای مدیریت تلفیقی ناقلین، کنترل لارو پشه ها با استفاده از امواج معین اولتراسونیک در این تحقیق می باشد.
علیرضا میرزاحسینی؛ فاطمه ابراهیمی؛ نبی اله منصوری
چکیده
زمینه و هدف: توسعه صنعتی از یک‌سو با ایجاد محصولات شیمیایی مضر و ضایعات صنعتی، شامل فلزات سنگین و از سوی دیگر با افزایش مصرف انرژی و به‌تبع آن انتشار گازهای آلاینده جوی، باعث آلودگی محیط زیست میشود. شهر بندرعباس از نظر توزیع جغرافیایی صنایع، در مقایسه با دیگر نقاط شهری و روستایی استان، از تمرکز صنعتی بالایی برخوردار است. از این‌رو ...
بیشتر
زمینه و هدف: توسعه صنعتی از یک‌سو با ایجاد محصولات شیمیایی مضر و ضایعات صنعتی، شامل فلزات سنگین و از سوی دیگر با افزایش مصرف انرژی و به‌تبع آن انتشار گازهای آلاینده جوی، باعث آلودگی محیط زیست میشود. شهر بندرعباس از نظر توزیع جغرافیایی صنایع، در مقایسه با دیگر نقاط شهری و روستایی استان، از تمرکز صنعتی بالایی برخوردار است. از این‌رو لزوم بررسی آلودگی هوای ناشی از این صنایع و تأثیرات مخرب آنها بر محیط زیست منطقه ضروری است، لذا مطالعه حاضر - با هدف بررسی میزان فلزات سنگین ناشی از فعالیت صنایع انجام شد.مواد و روشها: عملیات نمونهبرداری از هوای محیط در 7 مکان از منطقه در دو فصل زمستان و بهار (1398-99) انجام گرفت. روش نمونهبرداری و آمادهسازی جهت قرائت بر اساس استانداردهای آژانس حفاظت از محیط زیست و مؤسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی بود. نمونهبرداری با استفاده از پمپ با مکش حجم بالا (High – Volume) با دبی 7/1 متر مکعب در دقیقه و مدت زمان 24 ساعت، در ارتفاع 3 متری از سطح زمین انجام گرفت و فلزات سنگین نمونههای برداشت شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی Varian مدل Z220با تکنیک کوره اندازهگیری شد. در این تحقیق از فیلترهای فایبر گلاس دایره‌ای شکل با قطر 47 میلی‌متر برای نمونهبرداری از محیط باز استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از آنالیز ذرات موجود در هوا، غلظت فلزات سنگین بهترتیب روند کاهشی شامل V نتیجه گیری: میزان ذرات معلق در تمامی مکانهای نمونهبرداری بالاتر از استانداردهای زیست‌محیطی بود. همچنین به استثناء وانادیوم، غلظت همه عناصر در نمونههای مناطق مسکونی پایینتر از حدود مجاز بود.
فاطمه سادات ارغوان؛ بهنام باریک بین؛ نگین ناصح؛ حسین علیدادی
چکیده
زمینه و هدف: حذف مواد دارویی از فاضلاب به‌دلیل پایداری بالا و اثرات سمّی آنها بر انسان و دیگر موجودات زنده قبل از ورود به محیط زیست ضروری است. نانوکامپوزیتهای سنتز شده به روش سنتز سبز علاوه بر قابلیت تجزیه بالای ترکیبات دارویی، دارای اثرات ضد باکتریایی نیز میباشند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات فتوکاتالیستی و ضد باکتریایی ...
بیشتر
زمینه و هدف: حذف مواد دارویی از فاضلاب به‌دلیل پایداری بالا و اثرات سمّی آنها بر انسان و دیگر موجودات زنده قبل از ورود به محیط زیست ضروری است. نانوکامپوزیتهای سنتز شده به روش سنتز سبز علاوه بر قابلیت تجزیه بالای ترکیبات دارویی، دارای اثرات ضد باکتریایی نیز میباشند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات فتوکاتالیستی و ضد باکتریایی نانوکامپوزیت مغناطیسی سنتز شده به روش سبز انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه تجربی به‌منظور بررسی فعالیت فتوکاتالیستی نانوکامپوزیت سنتز شده، فرآیند فتوکاتالیستی بر روی محلول حاوی تتراسایکلین انجام شد. اثر ضد باکتریایی نانوکامپوزیت نیز بر روی باکتریهای گرم منفی و مثبت به روش رقت‌سازی در محیط مایع انجام گردید.یافته‌ها: راندمان تجزیه آنتیبیوتیک تتراسایکلین در شرایط غلظت 10 میلی‌گرم بر لیتر آلاینده، دوز نانوکامپوزیت 26/0 گرم بر لیتر، pH برابر 7 در مدت زمان 54 دقیقه در برابر لامپ زنون به میزان 95/87% حاصل شد. حداقل غلظت بازدارندگی نانوکامپوزیت سنتز شده برای باکتری گرم مثبت استافیلوکوکوس اورئوس 25/1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و برای باکتریهای اشرشیاکلای و کلبسیلا 5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر تعیین شد. حداقل غلظت کشندگی در برابر باکتریهای اشرشیاکلای و استافیلوکوکوس اورئوس 5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر مشخص شد.نتیجه‌گیری: نانوکامپوزیت سنتز شده به روش سبز بر پایه فریت منگنز علاوه بر خاصیت مهارکنندگی و کشندگی باکتریها، توانست به‌عنوان کاتالیست مؤثری در تجزیه آنتیبیوتیک تتراسایکلین از محلولهای آبی مورد استفاده قرار گیرد.
لیدا افتخاری وش؛ علیرضا دهناد؛ محمد مجدی زاده
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به نقش آلودگی‌های هیدروکربنی در ابتلاء به سرطان، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تجزیه بنزن و تولوئن با استفاده از باکتریهای استخراج شده از خاک و بررسی ترکیبات حاصل از این تجزیه انجام شد.مواد و روشها: 30 نمونه خاک شامل خاک کشاورزی و خاک آلوده به هیدروکربن‌ها از استان‌های شمال‌غرب ایران تهیه گردید. باکتریها ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به نقش آلودگی‌های هیدروکربنی در ابتلاء به سرطان، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تجزیه بنزن و تولوئن با استفاده از باکتریهای استخراج شده از خاک و بررسی ترکیبات حاصل از این تجزیه انجام شد.مواد و روشها: 30 نمونه خاک شامل خاک کشاورزی و خاک آلوده به هیدروکربن‌ها از استان‌های شمال‌غرب ایران تهیه گردید. باکتریها در محیط کشت آگار کشت داده شده و استخراج گردیدند. به‌منظور بررسی تجزیه بنزن و تولوئن، باکتریها در محیط کشت معدنی (به‌صورت جدا) که در آنها مقدار مشخصی بنزن و تولوئن (به‌صورت جدا)، کشت داده شد، درصد تجزیه مشخص گردید. در پایان با استفاده از کروماتوگرافی گازی ترکیبات حاصل از تجزیه بنزن و تولوئن شناسایی و با استفاده از روشهای بیوشیمیایی و PCR، نوع باکتری تجزیه کننده بنزن و تولوئن، تعیین شد.یافته ها: تجزیه بنزن و تولوئن توسط همه باکتریهای استخراج شده انجام گرفت، اما بیشترین آن توسط باکتریهای خاک پالایشگاه بهترتیب برای بنزن (85/%55) و تولوئن (39/%49) بود. همچنین تجزیه بنزن نسبت به تولوئن توسط باکتریهای خاک کشاورزی و پالایشگاه بیشتر بود. اکثر ترکیبات حاصل از تجزیه، نسبت به بنزن و تولوئن، از سمّیت پایین‌تری برخوردار بود. همچنین حضور سویه استرپتومایسس در محیط‌هایی با بیشترین تجزیه بنزن و تولوئن تأیید گردید. نتیجه‌گیری: استرپتومایسس بومی خاکهای آلوده به هیدروکربن‌ها، می‌توانند با کارایی بالا، بنزن و تولوئن را به ترکیبات آلی، با خطر کمتر تبدیل نمایند.
معصومه کوهی؛ عاطفه چمنی
چکیده
زمینه و هدف: زاینده‌رود، تنها رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران است. این رودخانه در معرض تخلیه گسترده فاضلاب و پساب از چندین منبع آلودگی نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای قرار گرفته است. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت رسوب رودخانه زاینده‌رود انجام گرفت.مواد و روشها: در این مطالعه نمونهبرداری از رسوبات در 3 تکرار در 6 ایستگاه ...
بیشتر
زمینه و هدف: زاینده‌رود، تنها رودخانه دائمی فلات مرکزی ایران است. این رودخانه در معرض تخلیه گسترده فاضلاب و پساب از چندین منبع آلودگی نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای قرار گرفته است. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت رسوب رودخانه زاینده‌رود انجام گرفت.مواد و روشها: در این مطالعه نمونهبرداری از رسوبات در 3 تکرار در 6 ایستگاه در حاشیه رودخانه زاینده‌رود در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال 1399 انجام شد. سپس غلظت سرب و کادمیوم تعیین شد. در نهایت، فاکتور تجمع زیستی، شاخص ژئوشیمیایی مولر، فاکتور آلودگی، درجه آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، شاخص خطر اکولوژیکی بالقوه و شاخص بارِ آلودگی فلزات سنگین محاسبه شد.یافته‌ها: بر اساس نتایج، میانگین غلظت کادمیوم در بهار، تابستان، پاییز و زمستان بهترتیب 18/1، 13/1، 08/1 و 54/0 میلی‌گرم در کیلوگرم و میانگین غلظت سرب بهترتیب 13/26، 04/23، 96/23 و 17/11 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. شاخص ارزیابی خطر اکولوژیکی در فصل بهار، تابستان و پاییز، منطقه را در معرض خطر اکولوژیکی متوسط و در فصل زمستان، منطقه را در معرض خطر اکولوژیکی کم ارزیابی کرد. نتیجه‌گیری: در مقایسه میانگین غلظت فلزات با مقادیر استاندارد کیفیت رسوب کانادا برای آب‌های شیرین، میزان سرب موجود در رسوبات از میزان استاندارد کمتر بود، اما کادمیوم بیش از میزان استاندارد بود. یافته‌های این پژوهش، وضعیت بحرانی رودخانه را به‌عنوان مهمترین منبع آب شیرین در فلات مرکزی ایران نشان میدهد. علاوه بر‌این، این مطالعه میتواند به‌عنوان مبنایی برای اجرای سیاست‌هایی در جهت کاهش تجمع فلزات سنگین در محیط‌های آبی باشد.
منا منصوری؛ آپتین راه نورد؛ مسعود قانع
چکیده
زمینه و هدف: دیازینون، یک حشرهکش ارگانوفسفره است که به‌طور گسترده در شالیزارها و باغات استفاده میشود. ورود آلاینده مقاوم به منابع تأمین آب شرب، خاک و محصولات کشاورزی، میتواند اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و جداسازی باکتریهای تجزیه کننده سم دیازینون و سنجش مقدار سمی که ...
بیشتر
زمینه و هدف: دیازینون، یک حشرهکش ارگانوفسفره است که به‌طور گسترده در شالیزارها و باغات استفاده میشود. ورود آلاینده مقاوم به منابع تأمین آب شرب، خاک و محصولات کشاورزی، میتواند اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی و جداسازی باکتریهای تجزیه کننده سم دیازینون و سنجش مقدار سمی که باکتریهای برتر در محیط مایع و خاک تجزیه میکنند، انجام گرفت.مواد و روشها: در این پژوهش نمونهبرداری از باغات تنکابن انجام شد. شناسایی و تعیین توالی سویهها با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز بر اساس S rRNA16 صورت گرفت. میزان تجزیه دیازینون توسط باکتریهای جدا شده با دستگاه کروماتوگرافی گازی سنجش شد.یافته ها: دو سویه باکتری تجزیه کننده دیازینون از جنس سراشیا و انتروباکترکلوآکا شناسایی شدند. باکتریها با غلظت 10 و 20 پیپیام دیازینون در محیط براث و خاک به‌مدت 10 روز کشت داده شدند و مقدار تجزیه سم مورد اندازهگیری قرار گرفت. بر اساس نتایج، باکتری سراشیا در محیط براث با غلظت اولیه 10 و 20 پیپیام، 3/64% و 4/78% مصرف دیازینون داشت و در محیط خاک با همین غلظت 2/90% و 25/98% سم دیازینون را تجزیه کرد. باکتری انتروباکترکلوآکا در محیط براث و خاک بهترتیب 1/23%، 95/17% و 19/31%، 05/88% دیازینون را مصرف و تجزیه کرد. با توجه به نتایج حاصل، باکتری سراشیا بیشترین قابلیت تجزیه را نسبت به انتروباکتر دارد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد برخی میکروارگانیسمهای موجود در خاک، توانایی تجزیه دیازینون را دارند. استفاده از این میکروارگانیسمها و دیگر روشهای زیستی جهت پاکسازی خاکهای آلوده میتواند روش مناسبی باشد.
سمیرا عبدالرحیمی؛ علی اکبر صفری
چکیده
زمینه و هدف: بررسی جایگاههای خاکسپاری پسماندهای شهری از دیدگاه توان آلایندگی زیستی آنها بسیار مهند است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پایداری باکتریها در خاکهای آلوده در جایگاه خاکسپاری پسماندها در همدان در برابر فلزهای سنگین انجام شد.مواد و روشها: ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها و همچنین اندازه کل فلزهایی مانند ...
بیشتر
زمینه و هدف: بررسی جایگاههای خاکسپاری پسماندهای شهری از دیدگاه توان آلایندگی زیستی آنها بسیار مهند است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پایداری باکتریها در خاکهای آلوده در جایگاه خاکسپاری پسماندها در همدان در برابر فلزهای سنگین انجام شد.مواد و روشها: ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکها و همچنین اندازه کل فلزهایی مانند مس، سرب، روی و کادمیوم اندازهگیری شد. همچنین شناسه بارِ آلودگی (PLI)، میانگین شناسه آلودگی (PIavg) و درجه آلودگی (Cdeg) خاک این جایگاهها برآورد و بررسی گردید. با اندازهگیری لگاریتم فراوانی ریزجانداران، درصد باکتریهای پایدار در برابر فلزهای مس، سرب، کادمیوم و روی در کشتگاه نوترینت آگار (NA) بررسی شد.یافته ها: در میان جایگاهها، خاک پیرامون لاگون شیرابه بالاترین اندازه کربن آلی، فسفر و پتاسیم را داشت. شناسههای PLI و PIavg برای خاک در جایگاه دستنخورده کمتر از 1 بود. این شناسهها برای 5 جایگاه خاکسپاری پسماند بیشتر از 1 و آلوده ارزیابی شدند. بالاترین لگاریتم فراوانی قارچها، اکتینومیستها، سودوموناسها و انتروباکترها به ترتیب با اندازه 35/5، 28/5، 13/6 و 98/5 در خاکچال نوین پسماند شهری به‌دست آمد. درصد باکتریهای پایدار در برابر سرب در همه خاکها 100% ولی در شیرابه پسماندها کمتر بود (64%).نتیجه‌گیری: رویهمرفته درصد باکتریهای پایدار به فلزهای مس، روی و کادمیوم در جایگاه خاکسپاری پسماند نوین شهری بالاتر از جایگاههای دیگر بود که میتواند وابسته به خاکسپاری پسماندهای شهری در خاک باشد.
طلیعه عبدالخانی نژاد؛ سید مسعود منوری
چکیده
زمینه و هدف: مطالعه ریسک و مدیریت پروژه‌های مکان‌یابی محل دفن پسماندها، به‌منظور بهبود عملکرد و کاهش صدمات امری ضروری است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی در جهت شناخت بیشتر معیارهای مخرب و اثرات ناشی از آنها، ارائه راهکارهای مفید برای کنترل و مدیریت صحیح لازم است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسک محل دفن پسماند در مرحله ...
بیشتر
زمینه و هدف: مطالعه ریسک و مدیریت پروژه‌های مکان‌یابی محل دفن پسماندها، به‌منظور بهبود عملکرد و کاهش صدمات امری ضروری است. انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیط‌زیستی در جهت شناخت بیشتر معیارهای مخرب و اثرات ناشی از آنها، ارائه راهکارهای مفید برای کنترل و مدیریت صحیح لازم است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسک محل دفن پسماند در مرحله بهره‌برداری با تکنیک Bow-tie است.مواد و روشها: در این تحقیق با استفاده از تکنیکهای دلفی (Delphi)، فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و TOPSIS اقدام به اولویت‌بندی و رتبه‌دهی مهمترین ریسک‌ها در فاز بهره‌برداری محل دفن شهر رشت شد. مدل Bow-Tie جهت ارائه راهکارهای کنترلی و کاهشی استفاده شد.یافته‌ها: در محل دفن پسماند سراوان رشت، بیشترین ریسک‌ها جزء ریسک‌های زیست‌محیطی بود. نتایج اولویت‌بندی در معیار ایمنی- بهداشتی نشان داد که استفاده بیش از اندازه از دفع‌کننده‌ها مانند حشره‌کش‌ها در مکان دفن پسماند سراوان اولویت اول، در معیار محیط‌زیستی، نفوذ شیرابه از کف محل دفن اولویت اول و در معیار اقتصادی- اجتماعی، هزینه‌های بالای کنترل و توسعه محل دفن پسماند مهندسی بهداشتی اولویت اول است.نتیجه‌گیری: شناسایی و اولویت‌بندی مخاطرات محل دفن نشان میدهد که میتوان راهکارهای مناسبی برای کاهش و کنترل آنها اعمال کرد. معیار مؤثر در ارزیابی ریسک هموار در حال تغییر هستند. انتخاب درست روش شناسایی ریسک به کارایی روش انتخابی جدید و تعیین دقیق ریسک‌ها در محل دفن پسماند می‌انجامد. روش پاپیون، درک واقع‌بینانه‌تری از رابطه بین عوامل مؤثر در بروز خطرات، پیامدها و موانع ایجاد می‌کند که میتواند از بروز خطرات در مرحله بهره‌برداری جلوگیری کند.
امیر زارعی؛ سیروان زارعی؛ وحید, کاکاپور؛ محمدحسین وزیری؛ اقبال محمدی؛ حسین عقیقی
چکیده
زمینه و هدف: امروزه کنترل کیفیت هوا به‌صورت امری گریزناپذیر در رأس مسائل ملی مطرح شود. مطالعه حاضر با هدف پیش‌بینی مقدار غلظت روزانه PM2.5 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه کاربردی که از اول فرودین 1400 تا آخر فروردین 1401 با هدف پیش‌بینی غلظت روزانه PM2.5 در محدود ایستگاه‌های شهر تهران انجام شد، جامعه آماری، ایستگاه‌های سنجش آلودگی ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه کنترل کیفیت هوا به‌صورت امری گریزناپذیر در رأس مسائل ملی مطرح شود. مطالعه حاضر با هدف پیش‌بینی مقدار غلظت روزانه PM2.5 انجام شد.مواد و روشها: در این مطالعه کاربردی که از اول فرودین 1400 تا آخر فروردین 1401 با هدف پیش‌بینی غلظت روزانه PM2.5 در محدود ایستگاه‌های شهر تهران انجام شد، جامعه آماری، ایستگاه‌های سنجش آلودگی و هواشناسی محدوده مناطق 22گانه تهران بود و نمونه آماری (ایستگاه سینوپتیک ژئوفیزیک و ایستگاه سنجش تربیت مدرس) با توجه هدف، به روش نمونه‌گیری غیرتصادفی انتخاب شدند. 11 متغیر ورودی که شامل داده‌های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک ژئوفیزیک (دمای ماکزیمم و مینیمم، رطوبت نسبی کمینه و بیشینه، بارندگی، سرعت حداکثر باد و جهت باد) و داده‌های آلودگی غلظت ذرات معلق PM2.5 ایستگاه تربیت مدرس (غلظت‌های روزانه PM2.5 یک و روز قبل) بود، استفاده شد.یافته‌ها: مدل PCA توانست مقادیر غلظت روزانه آلاینده PM2.5 را برای روزهای آتی با ضریب تشخیص 611/0=R² و 87/10=RMSE پیش‌بینی نماید. در روش دوم، مدل ماشین بردار پشتیبان (SVM) با آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) ترکیب گردید. شرط اساسی استفاده از مدل PCA، کافی بودن نمونهها می‌باشد که این شرط با استفاده از آزمون بارتلت انجام گرفت.نتیجه‌گیری: با این تعداد متغیر و روش SVM مدلسازی انجام گرفت که نتایج این عمل نشان داد عملکرد مدل ترکیبی از مدل قبلی بهتر است، به این دلیل که مقدار ضریب تعیین R²افزایش پیدا کرد و به مقدار 65/0 رسید و مقدار خطا نیز کاهش یافت و به مقدار 37/10= RMSE(جذر میانگین مربعات خطا) رسید. این مدل ترکیبی (PCA-SVM) به مدیران و تصمیم‌گیران شهری جهت کنترل و کاهش میزان آلاینده PM2.5 کمک می‌کند.
مریم بحیرایی
چکیده
زمینه و هدف : شیرابه زباله شهری به دلیل داشتن مواد آلی، مواد معدنی و فلزات سنگین بعنوان یکی از مشکلات محیط زیست بشمار می رود که نیاز به تصفیه دارد. جذب سطحی یکی از روش های مورد استفاده در جذب آلاینده ها توسط مواد جاذب می باشد. در این مطالعه به بررسی کارایی حذف فلز روی از شیرابه محل دفن زباله شهر همدان توسط جاذب پوست موز اصلاح شده توسط محلول ...
بیشتر
زمینه و هدف : شیرابه زباله شهری به دلیل داشتن مواد آلی، مواد معدنی و فلزات سنگین بعنوان یکی از مشکلات محیط زیست بشمار می رود که نیاز به تصفیه دارد. جذب سطحی یکی از روش های مورد استفاده در جذب آلاینده ها توسط مواد جاذب می باشد. در این مطالعه به بررسی کارایی حذف فلز روی از شیرابه محل دفن زباله شهر همدان توسط جاذب پوست موز اصلاح شده توسط محلول اسیدی پرداخته شده است. مواد و روش ها: در مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر اثر متغیرهای زمان تماس، مقدار جاذب، pH و غلظت بر کارایی حذف فلز روی از شیرابه انجام گرفته است. جهت بررسی چگونگی فعل و انفعال بین جاذب و جسم جذب شونده از مدل های جذب ایزوترم لانگمویر و فروندلیچ و بررسی سرعت فرایند جذب از سینتیک جذب شبه مرتبه اول و دوم استفاده شد. یافته ها : بیشترین کارایی حذف فلز روی (92%) توسط جاذب پوست میوه موز اصلاح شده در pH بهینه 7، زمان تماس 70 دقیقه، مقدار جاذب g/l 6 و غلظت mg/l 1 رخ داد. حداکثر ظرفیت جذب جاذب نیز mg/g 34 تعیین گردید. نتایج نشان داد که رفتار فرایند موردنظر از مدل ایزوترمی جذب لانگمیر تبعیت کرده و سینتیک آن بر واکنش شبه مرتبه دوم منطبق می شود. نتیجه گیری : استفاده از جاذب طبیعی پوست موز اصلاح شده با محلول اسید نیتریک توانایی بالایی در حذف فلز روی از شیرابه را دارد و می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای کاهش مشکلات ناشی از جاذب‌های متداول شیمیایی استفاده گردد.