TY - JOUR ID - 21530 TI - ارزیابی خطر بهداشتی، آلایندگی و منشأیابی برخی از فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، ایران JO - مجله پژوهش در بهداشت محیط JA - JREH LA - fa SN - AU - پرداختی, بهنام AU - پیرخراطی, حسین AU - اسد زاده, فرخ AD - دانشجوی دکتری زمین شناسی زیست محیطی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه AD - دانشیار گروه زمین شناسی-دانشکده علوم- دانشگاه ارومیه AD - 3- دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 8 IS - 3 SP - 300 EP - 316 KW - تحلیل عاملی KW - شاخص آلودگی KW - شهر زنجان KW - فلزات سنگین KW - ارزیابی ریسک DO - 10.22038/jreh.2022.65497.1514 N2 - زمینه و هدف: در این مطالعه ارزیابی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، با بکارگیری شاخص‌های آلودگی، ریسک سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی و تعیین منشأ فعالیت‌های زمین‌زاد و انسان‌زاد با استفاده از روش‌های آماری پرداخته شد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، تعداد 30 نمونه از عمق 20-0 سانتی‌متری خاک برداشته و براساس روش هضم اسیدی توسط آنالیز طیف‌ سنجی پلاسمای جفت‌ شده القایی مورد آنالیز قرار گرفت.یافته‌ها: فاکتور غنی شدگی برای روی و کادمیوم به ترتیب با میانگین 1/42 و 5/34 در رده‌ی غنی شدگی شدید و شاخص زمین انباشت برای کادمیوم با میانگین 8/2 در رده‌ی بالای آلودگی قرار داشت. تغییرات مکانی شاخص بار آلودگی و درجه‌ی آلودگی اصلاح شده نشان داد که در نزدیکی مراکز صنعتی شدت آلودگی بیشتر شده و رگرسیون خطی بین ریسک اکولوژیکی و ضریب میانه دامنه اثر متوسط (903/0=R2) نشان داد که 76 درصد نمونه‌ها در احتمال سمیت قرار گرفته‌اند. کادمیوم در کودکان و بزرگسالان با میانگین شاخص خطر غیرسرطان‌زایی 2 و 5/0 بخصوص در معرض جذب پوستی با میانگین 5/0 بیشترین خطر را داشت. خطر ابتلا به بیماری‌های سرطانی بیشتری را نشان می‌دهد. نتیجه‌ی تعیین منشأ و سهم فلزات سنگین به کمک ارزیابی-های آماری نشان داد که سرب، روی و کادمیوم در نتیجه‌ی فعالیت‌های انسانی و کروم، مس و آرسنیک در نتیجه‌‌ی توأمان فعالیت‌های انسانی و زمین زاد در منطقه تجمع یافته‌اند. نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌گردد به منظور کاهش اثرات منفی زیست محیطی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، اقداماتی مانند کاهش ورود آلاینده‌ها و پالایش خاک آلوده صورت گیرد. UR - https://jreh.mums.ac.ir/article_21530.html L1 - https://jreh.mums.ac.ir/article_21530_07ab480b31db9f854533eb9976f17a97.pdf ER -