فاطمه صحرائی؛ علیرضا رحمانی؛ زهرا آقابابائی؛ سمیرا خاموطیان؛ حمیدرضا سهیل آرزومند
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به فلزات سنگین باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی جدی میگردد. بنابراین ارزیابی خطر ناشی از مواجهه با فلزات سنگین به دلیل اثرات نامطلوب ناشی از ورود این فلزات به بدن حائز اهمیت میباشد. از این رو مطالعه ی حاضر با هدف ارزیابی ریسک غیرسرطانی فلزات سنگین (کروم، سرب، جیوه و روی) در آب آشامیدنی استان همدان انجام شد.مواد ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به فلزات سنگین باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی جدی میگردد. بنابراین ارزیابی خطر ناشی از مواجهه با فلزات سنگین به دلیل اثرات نامطلوب ناشی از ورود این فلزات به بدن حائز اهمیت میباشد. از این رو مطالعه ی حاضر با هدف ارزیابی ریسک غیرسرطانی فلزات سنگین (کروم، سرب، جیوه و روی) در آب آشامیدنی استان همدان انجام شد.مواد و روش ها: مطالعه ی حاضر یک مطالعه ی توصیفی- تحلیلی است که در سطح 9 شهرستان استان همدان در سال 1399 صورت گرفت. داده‌های مربوط به غلظت فلزات سنگین موجود در آب آشامیدنی استان همدان از معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان جمع آوری شد و در نهایت ارزیابی ریسک غیرسرطانی برای دو گروه سنی با کمک شاخص‌های آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا انجام پذیرفت.یافته ها: نسبت خطر کل (HI) برای فلز جیوه بیشتر از سایر فلزات بود. هم چنین به طور کلی مقدار نسبت خطر از طریق بلع (HQoral) بیشتر از مقدار نسبت خطر از طریق پوستی (HQdermal) به دست آمد. به طور کلی نسب خطر کل برای گروه سنی کودکان (0/35) بیشتر از بزرگسالان (0/1466) بود. نتیجه گیری: میزان شاخص خطر کل برای تمامی گروه‌های سنی و تمامی فلزات کمتر از یک میباشد. بنابراین از لحاظ بروز اثرات غیرسرطان زایی جمعیت مورد مواجهه را خطری تهدید نمی کند.
بهنام سارویی؛ سهیل سبحان اردکانی؛ سیدعلی جوزی
چکیده
زمینه و هدف: نظر به گسترش روزافزون صنایع پتروشیمی در ایران و ظرفیت بالای بروز حوادثی هم‌چون آتش‌سوزی و انفجار در این صنایع، این پژوهش با هدف ارزیابی ریسک حوادث مخازن حاوی مواد اشتعال‌زا در پتروشیمی شیراز با استفاده از روش پاپیونی (Bow-tie) انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش، جامعه آماری شامل: مدیران، کارشناسان و کارمندهای پتروشیمی ...
بیشتر
زمینه و هدف: نظر به گسترش روزافزون صنایع پتروشیمی در ایران و ظرفیت بالای بروز حوادثی هم‌چون آتش‌سوزی و انفجار در این صنایع، این پژوهش با هدف ارزیابی ریسک حوادث مخازن حاوی مواد اشتعال‌زا در پتروشیمی شیراز با استفاده از روش پاپیونی (Bow-tie) انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش، جامعه آماری شامل: مدیران، کارشناسان و کارمندهای پتروشیمی شیراز بود که با استفاده از روش پاپیونی و براساس چک لیست نسبت به ارزیابی و تحلیل ریسـک مخازن حاوی مواد اشتعال‌زا در پتروشیمی شیراز اقدام کردند. از طرفی، داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارBow Tie XP پردازش شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که از مجموع 233 مورد موانع پیشگیرانه و کاهنده، 193 مورد معادل 82/8درصد مربوط به عامل رفتاری بوده است. سه مورد معادل 1/29 درصد مربوط به‌عوامل سخت‌افزار فعال، 20 مورد معادل 8/58 درصد مربوط به عوامل فنی-اجتماعی، 12 مورد معادل 5/15 درصد مربوط به‌عوامل سخت‌افزار پیوسته و پنج مورد معادل 2/15 درصد نیز مربوط به‌عوامل سخت‌افزار غیرفعال بوده است. لذا، عوامل رفتاری از بیشترین میزان موانع پیشگیرانه و کاهنده برخوردار بوده و اختلاف فاحشی با سایر عوامل داشت.نتیجه‌گیری: افزایش آگاهی نیروی انسانی شاغل در واحدهای نگهداری و مراقبت از مخازن حاوی مواد اشتعال‌زا، میتواند راهکار مناسبی برای مدیران در راستای ارتقای سطح ایمنی این بخش‌ها باشد که این موضوع موید لزوم تغییر و ارتقا نگرش، اصلاح ساختار و برنامه‌ریزی آموزش‌های اثربخش و موثر در این حوزه است که هزینه‌های مستقیم بالایی نیز درپی نداشته، و در عین حال از شانس بازگشت سرمایه خوبی نیز برخوردار است.
حسین علیدادی؛ زهرا کریمی؛ علی اکبر دهقان؛ حامد محمدی؛ مریم پایدار
چکیده
زمینه و هدف: عناصر سنگین به دلیل پایداری و قابلیت تجمع در بافت‌های زنده و زنجیره غذایی، از مهمترین آلاینده‌های آب-های آشامیدنی به حساب می‌آیند. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین شاخص‌های ارزیابی ریسک سرطان‌زایی و غیر سرطان-زایی عناصر سنگین در منابع آب شهر تربت جام در سال 1401 انجام شد.مواد و روش‌ها: نمونه‌برداری از 16 منبع آب زیرزمینی ...
بیشتر
زمینه و هدف: عناصر سنگین به دلیل پایداری و قابلیت تجمع در بافت‌های زنده و زنجیره غذایی، از مهمترین آلاینده‌های آب-های آشامیدنی به حساب می‌آیند. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین شاخص‌های ارزیابی ریسک سرطان‌زایی و غیر سرطان-زایی عناصر سنگین در منابع آب شهر تربت جام در سال 1401 انجام شد.مواد و روش‌ها: نمونه‌برداری از 16 منبع آب زیرزمینی و خاک اطراف منابع آب شهر تربت‌جام در دو فصل تابستان و پاییز سال 1401 صورت گرفت. غلظت 5 عنصر سنگین آرسنیک، جیوه، سرب، کادمیوم و مس با استفاده از دستگاه جذب اتمی Varian مورد سنجش قرار گرفت و در نهایت میزان خطر بهداشتی برای سه گروه مختلف با کمک شاخص‌های آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا محاسبه شد.یافته‌ها: میانگین غلظت عناصر سنگین در آب در تابستان به ترتیب برای آرسنیک:0/0027 ± 0/0035، جیوه: 0/00019 ± 0/00035، سرب: 0/0011 ± 0/0023، کادمیوم: 0/0002 ± 0/0002و مس: 0/0046± 0/0078 در پاییز آرسنیک: 0/0082 ± 0/0081، جیوه: 0/0018 ± 0/0008، سرب: 0/0056 ± 0/0058، کادمیوم: 0/00084 ± 0/00083و مس: 0/0091 ± 0/0068 و در خاک آرسنیک: 0/011 ± 0/053، جیوه: 0/0086 ± 0/0068، سرب: 0/131 ± 186/ 0، کادمیوم: 0/0002± 00047/ 0 و مس: 0/12± 0/24 میلی‌گرم بر لیتر بدست آمد. همچنین میزان ریسک غیرسرطان‌زایی عناصر سنگین مورد بررسی پایین بود. در حالی که میزان ریسک سرطان‌زایی برای آرسنیک در هر دو فصل خیلی بالا، برای کادمیوم در فصل پاییز در حد متوسط و برای سایر عناصر در محدوده تعیین شده استاندارد بدست آمد.نتیجه‌گیری: با توجه به بالا بودن میزان ریسک سرطان‌زایی آرسنیک در هر سه گروه زنان، مردان و کودکان در دو فصل تابستان و پاییز، پایش آرسنیک باید بطور مستمر در دستور کار واحدهای نظارتی قرار گیرد.
آوا حیدری؛ زهرا جعفرپور چک آب؛ محمد فرزام؛ عباس روحانی
چکیده
زمینه و هدف: عناصر سنگین با ورود از طریق زنجیره‌غذایی سلامت انسان را به خطر می‌اندازند. مصرف سبزیجات آلوده به فلزات سنگین خطری برای سلامت انسان محسوب می‌شود. تحقیق حاضر به تعیین غلظت برخی فلزات سنگین در گیاه خرفه و ارزیابی میزان خطر سلامت آن‌ها در این گیاه پرداخته است.مواد و روش‌ها: پس از افزودن سطوح (0، 15و 30 میلی‌گرم برکیلوگرم) نانو ...
بیشتر
زمینه و هدف: عناصر سنگین با ورود از طریق زنجیره‌غذایی سلامت انسان را به خطر می‌اندازند. مصرف سبزیجات آلوده به فلزات سنگین خطری برای سلامت انسان محسوب می‌شود. تحقیق حاضر به تعیین غلظت برخی فلزات سنگین در گیاه خرفه و ارزیابی میزان خطر سلامت آن‌ها در این گیاه پرداخته است.مواد و روش‌ها: پس از افزودن سطوح (0، 15و 30 میلی‌گرم برکیلوگرم) نانو ذرات آهن به خاک آلوده به نیکل و آمادهسازی تیمارها، اقدام به کشت گلدانی گیاه خرفه در این تیمارها شد. پس از عصاره‌گیری نمونه‌ها، غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه ICP-OEC اندازه‌گیری شد و فاکتورهای تجمع‌زیستی، انتقال، دریافت روزانه و شاخص‌های خطرپذیری فلزات سنگین برای انسان محاسبه شد.یافته‌ها: بیشترین غلظت نیکل و آهن در ریشه و اندام‌هوایی خرفه در تیمار 30 میلی‌گرم بر کیلوگرم نانو ذرات آهن بود. TF نیکل و آهن برای خاک-ریشه <1 اما برای ریشه- ساقه >1 بود. مقدار BAF در خرفه برای عناصر نیکل و آهن <1 بدست آمد. مقادیر HRI برای آهن و نیکل <1 بود که نشان‌دهنده خطرات کم برای مصرف خرفه در خاک مورد مطالعه است. بنابراین با وجود HRI <1 برای نیکل و آهن در همه تیمارها برای کودکان نسبت به بزرگسالان بالاتر بود، بطور کلی مقادیر HRI برای نیکل بالاتر از آهن بود.نتیجه‌گیری: ضریب خطرپذیری عناصر مورد مطالعه در گیاه خرفه <1 بود و بیانگر عدم وجود بیماریهای غیرسرطانی برای مصرف‌کنندگان است. به‌طور کلی نتایج نشان داد HRI عناصر سنگین برای هر دو گروه سنی مورد مطالعه <1 بوده و بیانگر این است که خرفه در این خاک در وضعیت امن قرار دارد.
بهنام پرداختی؛ حسین پیرخراطی؛ فرخ اسد زاده
چکیده
زمینه و هدف: در این مطالعه ارزیابی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، با بکارگیری شاخص‌های آلودگی، ریسک سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی و تعیین منشأ فعالیت‌های زمین‌زاد و انسان‌زاد با استفاده از روش‌های آماری پرداخته شد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، تعداد 30 نمونه از عمق 20-0 سانتی‌متری خاک برداشته و براساس روش هضم اسیدی توسط آنالیز ...
بیشتر
زمینه و هدف: در این مطالعه ارزیابی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، با بکارگیری شاخص‌های آلودگی، ریسک سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی و تعیین منشأ فعالیت‌های زمین‌زاد و انسان‌زاد با استفاده از روش‌های آماری پرداخته شد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، تعداد 30 نمونه از عمق 20-0 سانتی‌متری خاک برداشته و براساس روش هضم اسیدی توسط آنالیز طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی مورد آنالیز قرار گرفت.یافته‌ها: فاکتور غنی شدگی برای روی و کادمیوم به ترتیب با میانگین 1/42 و 5/34 در رده‌ی غنی شدگی شدید و شاخص زمین انباشت برای کادمیوم با میانگین 8/2 در رده‌ی بالای آلودگی قرار داشت. تغییرات مکانی شاخص بار آلودگی و درجه‌ی آلودگی اصلاح شده نشان داد که در نزدیکی مراکز صنعتی شدت آلودگی بیشتر شده و رگرسیون خطی بین ریسک اکولوژیکی و ضریب میانه دامنه اثر متوسط (903/0=R2) نشان داد که 76 درصد نمونه‌ها در احتمال سمیت قرار گرفته‌اند. کادمیوم در کودکان و بزرگسالان با میانگین شاخص خطر غیرسرطان‌زایی 2 و 5/0 بخصوص در معرض جذب پوستی با میانگین 5/0 بیشترین خطر را داشت. خطر ابتلا به بیماریهای سرطانی بیشتری را نشان می‌دهد. نتیجهی تعیین منشأ و سهم فلزات سنگین به کمک ارزیابی-های آماری نشان داد که سرب، روی و کادمیوم در نتیجهی فعالیت‌های انسانی و کروم، مس و آرسنیک در نتیجهی توأمان فعالیت‌های انسانی و زمین زاد در منطقه تجمع یافته‌اند. نتیجه‌گیری: پیشنهاد میگردد به منظور کاهش اثرات منفی زیست محیطی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، اقداماتی مانند کاهش ورود آلاینده‌ها و پالایش خاک آلوده صورت گیرد.
مریم سرخوش؛ مصطفی هادئی؛ سیما نوربخش؛ حسین علیدادی؛ محمد پذیرا؛ غلامرضا فرحزاد
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی ذرات معلق هوا به عنوان یکی از عوامل موثر بر بیماریهای ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و انسداد مزمن ریوی شناخته شده است. هدف از این مطالعه برآورد مرگ و میر منتسب ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات PM2.5 در شهر مشهد طی سال 1398 با استفاده از مدل AirQ+ بود.مواد و روش‌ها:به منظور ارائه این مطالعه تحلیلی، داده‌های ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی ذرات معلق هوا به عنوان یکی از عوامل موثر بر بیماریهای ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و انسداد مزمن ریوی شناخته شده است. هدف از این مطالعه برآورد مرگ و میر منتسب ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات PM2.5 در شهر مشهد طی سال 1398 با استفاده از مدل AirQ+ بود.مواد و روش‌ها:به منظور ارائه این مطالعه تحلیلی، داده‌های کیفیت هوا در سال 1398 از اداره کل محیط زیست استان و مرکز پایش آلایندها زیست محیطی شهرداری مشهد اخذ گردید. داده‌های ساعتی هر ایستگاه اعتبارسازی شده و ایستگاه‌هایی که کمتر از 75 درصد دیتاها ثبت نشده و یا اعتبار نداشت حذف گردید. داده‌های جمعیتی و پارامترهای هواشناسی نیز از سازمان‌های مربوطه اخذ گردید. جهت کمی‌سازی اثرات بهداشتی ذرات معلق از نرم‌افزار AirQ+ استفاده شد. غلظتCut-off مدنظر برابر10 میکروگرم بر مترمکعب بر اساس رهنمود WHO در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه بیانگرغلظت متوسطPM2.5 برابر با µg/m316/31 و تعداد کل 1069مورد مرگ منتسب به این ذرات در سال 1398 بوده است که این میزان حدود 5/9 درصد از کل مرگ‌های شهر مشهد است. در مواجهه بلند مدت میزان مرگ‌های منتسب به PM2.5 به دلیل انسداد مزمن ریوی در سال مذکور 87/13 درصد ، به دلیل سرطان ریه 5/11 درصد، به دلیل ایسکمیک قلبی 7/6 درصد و به دلیل سکته مغزی حدود 3/8 درصد از کل مرگ‌های شهر مشهد در جمعیت بالای 25 سال را به خود اختصاص داده است. نتیجه‌گیری:آلاینده PM2.5 به دلیل ساختار و ترکیبات ویژه خود میتواند یکی از عوامل مخاطره آمیز برای سلامت عموم افراد مطرح باشد. در صورتیکه اثرات سینرژیستی آلاینده‌ها در نظر گرفته شود، میزان موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا میتواند بسیار بیشتر از موارد برآورد کنونی باشد. نتایج این مطالعه ضرورت اقدامات موثر در راستای بهبود کیفیت هوای شهر مشهد را نشان می دهد.
ساره نظامی؛ اکرم فاطمی
چکیده
زمینه و هدف: مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنی سبب تولید سبزیجات با غلظت بالای نیترات میگردد. بالا بودن غلظت نیترات در محصولات تولیدی باعث انواع بیماریها به‌خصوص تولید ماده سرطان‌زای نیتروز آمین در بزرگسالان میگردد. به‌دلیل افزایش بیماریهای سرطانی و غیرسرطانی ناشی از مصرف مواد غذایی حاوی نیترات بالا، ارزیابی دقیق و جامعی ...
بیشتر
زمینه و هدف: مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنی سبب تولید سبزیجات با غلظت بالای نیترات میگردد. بالا بودن غلظت نیترات در محصولات تولیدی باعث انواع بیماریها به‌خصوص تولید ماده سرطان‌زای نیتروز آمین در بزرگسالان میگردد. به‌دلیل افزایش بیماریهای سرطانی و غیرسرطانی ناشی از مصرف مواد غذایی حاوی نیترات بالا، ارزیابی دقیق و جامعی از وضعیت تجمع نیترات در سبزیها مورد نیاز است، لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ریسک سلامتی ناشی از نیترات در تعدادی از سبزیجات و صیفی جات پرمصرف شهر کرمانشاه انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه تعداد ۱۲۰ نمونه 5 کیلوگرمی از سبزیجات در ماه‌های مختلف فصلهای تابستان و زمستان از میدان اصلی تره‌بار شهر نمونه برداری و به آزمایشگاه ارسال گردید. نمونه ها شامل گوجه فرنگی، خیار، سیب زمینی، پیاز (زرد- سفید- قرمز)، کاهو، کرفس، شاهی و اسفناج یا برگ چغندر بودند. پس از آمادهسازی و عصاره گیری از نمونه ها، غلظت نیترات با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 410 نانومتر تعیین شد.یافته ها: غلظت نیترات در تمامی سبزیجات نمونه برداری شده در فصل زمستان کمتر از حد استاندارد سازمان جهانی بهداشت و استاندارد ملی ایران بود، اما در فصل تابستان غلظت نیترات در کرفس، شاهی و برگ چغندر بیشتر از حد استانداردهای بیان شده بود. در تمام سبزیجات و در هر دو فصل مقادیر شاخص نسبت خطر (HQ) به‌دست آمده کمتر از ۱ بود. در فصل تابستان بیشترین مقادیر HQ بهترتیب در شاهی (0/425)، برگ چغندر (0/363) و کرفس (0/135) مشاهده شد. در فصل زمستان نیز بیشترین مقدار HQ در شاهی (0/190) مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به شاخص خطرپذیری کمتر از ۱ در تمام سبزیجات، احتمال مواجهه با بیماری های غیرسرطانی ناشی از نیترات از مسیر خوردن سبزیجات در این مطالعه به‌طور جدی وجود ندارد، اما پایش غلظت نیترات در محصولات مصرفی در فواصل زمانی مختلف ضروری است.