رضا پیکانپور فرد؛ پروانه پیکانپور فرد؛ هادی هادیان قهدریجانی
چکیده
زمینه و هدف: یکی از اساسی‌ترین مشکلات آلودگی هوا این است که معمولاً مناطق وسیعی از کاربری‌های مختلف همچون شهرها و محصولات کشاورزی را در صدها کیلومتر از منشاء تولید آلاینده‌ها تحت تأثیر خود قرار داده و یا موجب اثرات تجمعی با دیگر صنایع شده است. هدف از این پژوهش کمی‌سازی غلظت آلاینده‌ها در مناطق مسکونی اطراف کاربری‌های صنعتی است.مواد ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از اساسی‌ترین مشکلات آلودگی هوا این است که معمولاً مناطق وسیعی از کاربری‌های مختلف همچون شهرها و محصولات کشاورزی را در صدها کیلومتر از منشاء تولید آلاینده‌ها تحت تأثیر خود قرار داده و یا موجب اثرات تجمعی با دیگر صنایع شده است. هدف از این پژوهش کمی‌سازی غلظت آلاینده‌ها در مناطق مسکونی اطراف کاربری‌های صنعتی است.مواد و روش‌ها: در این مطالعه به‌منظور مدل‌سازی آلاینده‌های هوا از نرم‌افزار AERMOD استفاده گردید. این نرم‌افزار با استفاده از داده‌های هواشناسی، مدل رقومی ارتفاع و اطلاعات مربوط به منابع آلاینده میزان آلودگی هوای مربوط به آلاینده‌هایPM10 ، SOX، NOx و CO را در یک مکان مشخص ارزیابی و کمی سازی می‌کند.یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از این است که در این 28 نقطه جمعیتی پیرامون کاربری صنعتی مورد نظر از نظر غلظت آلاینده‌ها در هر دو حالت با و بدون غلظت زمینه، غلظت هیچ آلاینده‌ای بالاتر از حد استاندارد نبوده است؛ و مهم‌ترین آلاینده در این پژوهش NOX سالینه تشخیص داده شد که کمترین اختلاف را با حد مجاز آلودگی دارد. همچنین به دلیل نزدیکی بیشتر آلاینده‌ها به حد مجاز محیط زیست در این منطقه بارگذاری بیشتر کاربری‌های صنعتی میتواند باعث بروز مشکلات زیادی از لحاظ سلامتی، اقتصادی و اجتماعی شود.نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که به‌منظور ارزیابی و کمی‌سازی غلظت آلاینده‌های مناطق پیرامون نقاط آلاینده صنعتی علاوه بر مدل‌سازی منابع نقطه‌ای بهتر است آلودگی‌های موجود در زمینه نیز برای دقت بیشتر در راستای توسعه پایدار و درخور اینگونه مناطق بکار گرفته شوند.
پیمان قلمکاری؛ مژگان احمدی ندوشن
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت مبحث آلودگی هوا به ویژه در کلان شهر اصفهان، هدف اصلی این مطالعه ارزیابی وضعیت کیفیت هوای شهر اصفهان از نظر ذرات معلق و یافتن رابطه بین الگوی سیمای سرزمین و ذرات معلق است.مواد و روش ها: برای اندازه گیری غلظت ذرات معلق با استفاده از دستگاه غبارسنج مِت وان در 52 نقطه شهر به طور تصادفی نمونه برداری صورت گرفت. نقشه ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت مبحث آلودگی هوا به ویژه در کلان شهر اصفهان، هدف اصلی این مطالعه ارزیابی وضعیت کیفیت هوای شهر اصفهان از نظر ذرات معلق و یافتن رابطه بین الگوی سیمای سرزمین و ذرات معلق است.مواد و روش ها: برای اندازه گیری غلظت ذرات معلق با استفاده از دستگاه غبارسنج مِت وان در 52 نقطه شهر به طور تصادفی نمونه برداری صورت گرفت. نقشه کاربری اراضی شهر اصفهان با روش طبقه بندی حداکثر احتمال در نرم افزار Terrset تولید شد. به منظور ایجاد نقشه ی پراکنش ذرات معلق، از روش وزن دهی معکوس فاصله در نرم افزار ArcGIS استفاده شد. از متریکهای (آنتروپی نرمال، تراکم حاشیه، مساحت لکه، غنای نسبی و فشردگی لکه) و شاخص نرمال‌شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI) برای کمی سازی وضعیت سیمای سرزمین استفاده شد. این متریک‌ها با استفاده از نرم افزار FRAGSTATS کمی شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که پوشش گیاهی اثر کاهشی بر میزان آلودگی هوا دارد، به طوری که همبستگی منفی و معنی داری بین PM2.5 و NDVI مشاهده شد، بدین معنی که با افزایش تراکم پوشش گیاهی، میزان ذرات معلق کاهش یافته است. نتیجه گیری: به طور کلی در این تحقیق با محاسبۀ غلظت ذرات معلق در شهر اصفهان مشخص شد که مناطق جنوب غرب، جنوب، و جنوب شرق اصفهان در معرض تماس با ذرات معلق بیشتری قرار دارند. تراکم بالای سیمای سرزمین از نوع فضای سبز منجر به کاهش آلاینده ذرات معلق می‌شود. از تحلیل تغییرات ذرات معلق منطقه این طور استنباط شد که هر چه به سمت مناطقی که پوشش گیاهی ضعیفتری دارند پیش برویم، میزان بالاتری از غلظت ذرات معلق مشاهده می‌شود.
مریم سرخوش؛ مصطفی هادئی؛ سیما نوربخش؛ حسین علیدادی؛ محمد پذیرا؛ غلامرضا فرحزاد
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی ذرات معلق هوا به عنوان یکی از عوامل موثر بر بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و انسداد مزمن ریوی شناخته شده است. هدف از این مطالعه برآورد مرگ و میر منتسب ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات PM2.5 در شهر مشهد طی سال 1398 با استفاده از مدل AirQ+ بود.مواد و روش‌ها:به منظور ارائه این مطالعه تحلیلی، داده‌های ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی ذرات معلق هوا به عنوان یکی از عوامل موثر بر بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و انسداد مزمن ریوی شناخته شده است. هدف از این مطالعه برآورد مرگ و میر منتسب ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات PM2.5 در شهر مشهد طی سال 1398 با استفاده از مدل AirQ+ بود.مواد و روش‌ها:به منظور ارائه این مطالعه تحلیلی، داده‌های کیفیت هوا در سال 1398 از اداره کل محیط زیست استان و مرکز پایش آلایندها زیست محیطی شهرداری مشهد اخذ گردید. داده‌های ساعتی هر ایستگاه اعتبارسازی شده و ایستگاه‌هایی که کمتر از 75 درصد دیتاها ثبت نشده و یا اعتبار نداشت حذف گردید. داده‌های جمعیتی و پارامترهای هواشناسی نیز از سازمان‌های مربوطه اخذ گردید. جهت کمی‌سازی اثرات بهداشتی ذرات معلق از نرم‌افزار AirQ+ استفاده شد. غلظتCut-off مدنظر برابر10 میکروگرم بر مترمکعب بر اساس رهنمود WHO در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه بیانگرغلظت متوسطPM2.5 برابر با µg/m316/31 و تعداد کل 1069مورد مرگ منتسب به این ذرات در سال 1398 بوده است که این میزان حدود 5/9 درصد از کل مرگ‌های شهر مشهد است. در مواجهه بلند مدت میزان مرگ‌های منتسب به PM2.5 به دلیل انسداد مزمن ریوی در سال مذکور 87/13 درصد ، به دلیل سرطان ریه 5/11 درصد، به دلیل ایسکمیک قلبی 7/6 درصد و به دلیل سکته مغزی حدود 3/8 درصد از کل مرگ‌های شهر مشهد در جمعیت بالای 25 سال را به خود اختصاص داده است. نتیجه‌گیری:آلاینده PM2.5 به دلیل ساختار و ترکیبات ویژه خود میتواند یکی از عوامل مخاطره آمیز برای سلامت عموم افراد مطرح باشد. در صورتیکه اثرات سینرژیستی آلاینده‌ها در نظر گرفته شود، میزان موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا میتواند بسیار بیشتر از موارد برآورد کنونی باشد. نتایج این مطالعه ضرورت اقدامات موثر در راستای بهبود کیفیت هوای شهر مشهد را نشان می دهد.
مریم چرم زن؛ رضا اسماعیلی؛ میترا محمدی؛ وحید مرادنژادحصاری
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی هوا از مهم ترین مشکلات زیست محیطی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید می نماید و ذرات معلق از مرگبارترین انواع آلودگی هوا محسوب می شوند. لذا مطالعه حاضر با هدف انتخاب بهترین الگوریتم درون‌یابی در توزیع مکانی ذرات معلق PM2.5 شهر مشهد در سال 1395 توسط مدلهای مختلف فضایی انجام شد.مواد و روش‌ها: غلظت ذرات معلق PM2.5 ...
بیشتر
زمینه و هدف: آلودگی هوا از مهم ترین مشکلات زیست محیطی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید می نماید و ذرات معلق از مرگبارترین انواع آلودگی هوا محسوب می شوند. لذا مطالعه حاضر با هدف انتخاب بهترین الگوریتم درون‌یابی در توزیع مکانی ذرات معلق PM2.5 شهر مشهد در سال 1395 توسط مدلهای مختلف فضایی انجام شد.مواد و روش‌ها: غلظت ذرات معلق PM2.5 از تعداد 21 ایستگاه فعال سنجش کیفیت هوا در نقاط مختلف شهر مشهد جمع‌آوری و مدلهای درون‌یابی کریجینگ معمولی،کریجینگ جهانی و تابع فاصله معکوس وزن دار به‌منظور بررسی فضایی وضعیت آلودگی هوای کلانشهر مشهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای مقایسه مدلها و انتخاب بهترین مدل از ریشه میانگین مربعات خطا(RMSE ) و برای انتخاب بهینه‌ترین شرایط اجرای دو مدل کریجینگ معمولی و کریجینگ جهانی از ریشه میانگین خطای استاندارد(Standardized RMSE)استفاده گردید.یافته‌ها: بر اساس نتایج، بیشترین میانگین فصلی آلاینده PM2.5 در سال 1395 مربوط به فصل پاییز (40/84 میکروگرم بر متر مکعب) و کمترین آن مربوط به فصل بهار (27/78 میکروگرم بر مترمکعب) بود. همچنین منطقه شرق تا شمال شهر مشهد در وضعیت نامناسب‌تری از نظر غلظت آلاینده نسبت به نواحی غربی این شهر قرار داشت. مقایسه مدلها با استفاده از شاخص ریشه میانگین مربعات خطا نیز نشان داد که مدل کریجینگ معمولی به‌علت دارا بودن کمترین میزان RMSE برای میانگین فصلی و سالیانه غلظت ذرات معلق PM2.5 دارای میزان خطای کمتر در مقادیر پیش‌بینی نسبت به اندازه‌گیری است، لذا دارای شرایط بهتر در میان‌یابی است.نتیجه‌گیری: این پژوهش در نهایت منجر به تولید نقشههایی از وضعیت آلاینده PM2.5 بر روی کل شهر مشهد شد که به‌منظور شناخت مناطق پرریسک در شهر و بکارگیری اقدامات مفید به‌منظور کاهش آلودگی هوا در آن مناطق بسیار سودمند میباشد.
سعید متصدی زرندی؛ رسول نصیری
چکیده
زمینه و هدف: شهر تهران به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر کشور به مشکلات عدیده ای برخورد کرده که آلودگی هوا از معمولترین آن ها است. طی سال های اخیر آلاینده PM2.5 مسبب اکثر روزهای ناسالم از نظر آلودگی هوا در تهران بوده است؛ به همین منظور مطالعه حاضر با هدف تحلیل فضایی- زمانی آلاینده ی PM2.5 در کلانشهر تهران طی سال های 1395-1392 با استفاده از GIS ...
بیشتر
زمینه و هدف: شهر تهران به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر کشور به مشکلات عدیده ای برخورد کرده که آلودگی هوا از معمولترین آن ها است. طی سال های اخیر آلاینده PM2.5 مسبب اکثر روزهای ناسالم از نظر آلودگی هوا در تهران بوده است؛ به همین منظور مطالعه حاضر با هدف تحلیل فضایی- زمانی آلاینده ی PM2.5 در کلانشهر تهران طی سال های 1395-1392 با استفاده از GIS انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه از روش های درون یابی معکوس فاصله (Inverse Distance Weighting) و لکه های های داغ (Hot Spot) جهت پیش بینی و پهنه بندی غلظت آلاینده ی PM2.5 طی چهار سال متوالی (1392-1395) استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از آنالیز لکه های داغ و آماره ی گتیس- ارد جی (Getis-Ord-Gi) نشان داد که نواحی جنوب و جنوب غرب با سطح اطمینان بالای 90 درصد و غلظت بیش از μg/m3 50 آلوده ترین نواحی می باشند و به مقدار کمتری نواحی غرب و مرکز در رتبه بعدی قرار دارند؛ همچنین غلظت آلاینده PM2.5 از شمال به جنوب و از شرق به غرب روند افزایشی را نشان می دهد. نتیجه گیری: مناطق جنوبی، جنوب غرب، غرب و مرکز از آلوده ترین مناطق به حساب می آیند؛ با این حال، مطالعه حاضر فقط پهنه بندی غلظت آلاینده PM2.5 را نشان داده و به شناسایی عوامل گوناگون و سهم هر کدام از آن ها در تولید این آلاینده نپرداخته است؛ و لازم است مطالعاتی با هدف شناسایی منابع و سهم آن ها به منظور کنترل و کاهش غلظت PM2.5 در سطح کلانشهر تهران انجام شود.
شاهرخ نظم آرا؛ فاطمه اسلامی؛ مهدی سالاری؛ علیرضا بهشتی؛ محسن یزدانی اول
چکیده
زمینه و هدف: انسانها به‌طور معمول 5 تا 6 درصد از وقت خود را در وسایل نقلیه سپری می‌کنند. سیگار کشیدن در وسایل نقلیه با توجه به فضای کم میتواند اثرات نامطلوبی بر کودکان و سایر مسافرین بگذارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی غلظت ذرات معلق ناشی از مصرف سیگار و مدت زمان مواجهه سرنشینان خودرو انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی - مقطعی ...
بیشتر
زمینه و هدف: انسانها به‌طور معمول 5 تا 6 درصد از وقت خود را در وسایل نقلیه سپری می‌کنند. سیگار کشیدن در وسایل نقلیه با توجه به فضای کم میتواند اثرات نامطلوبی بر کودکان و سایر مسافرین بگذارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی غلظت ذرات معلق ناشی از مصرف سیگار و مدت زمان مواجهه سرنشینان خودرو انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی - مقطعی در سال 1393 در شهر تهران صورت گرفت. میزان مواجهه با دود سیگار با دستگاه Grimm 11-A که دارای 16 ورودی و دارای اندازه‌های مختلفی از 0/3 تا 20 میکرومتر میباشد، اندازه‌گیری شد. خودر پژو 405 با وضعیت پنجره‌ها به‌صورت یک پنجره عقب باز، دو پنجره عقب باز، یک پنجره جلو باز، دو پنجره جلو باز، دو پنجره جلو و یک پنجره عقب باز، چهار پنجره باز و چهار پنجره بسته مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 و آزمون One Way ANOVA انجام شد. میزان p کمتر از 0/05 معنی‌دار در نظر گرفته شد. یافته‌ها: غلظت عددی ذرات در ردیف سایزهای کوچکتر (PM2.5) نسبت به ردیف سایزهای بزرگ‌تر چندین لگاریتم بالاتر بود. همچنین مدت زمان مواجهه با ذرات در ردیف سایزهای کوچکتر نسبت به زمان مواجهه در ردیف سایزهای بزرگ‌تر دارای مقادیر بالاتری بود. بیشترین غلظت مواجهه (0/05>p) و مدت زمان مواجهه (0/05>p) برای ردیف سایزهای مشابه، در حالتی بود که پنجره‌ها به‌طور کامل بسته بودند. نتیجه‌گیری: ذرات PM2.5 بیشترین بخش ذرات ناشی از کشیدن سیگار در خودرو را شامل شدند. وضعیت مختلف پنجره‌ها از نظر باز و بسته بودن با افزایش تهویه در حالتی که تعداد پنجره بیشتری باز باشد، غلظت ذرات را کاهش می‌دهد. در مجموع به‌دلیل فضای محدود خودروها و غلظت بالای مواجهه، وضع قانون منع استعمال سیگار در داخل وسایل نقلیه در ایران از نظر سلامتی حائز اهمیت میباشد.
مجید کرمانی؛ سودا فلاح جوکندان؛ مینا آقائی؛ محسن دولتی
چکیده
زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین خطرات ناشی از گسترش روزافزون و بی‌رویه شهرها، توسعه اقتصادی و مصرف انرژی در قرن اخیر، آلودگی هوا میباشد که با روند افزایشی در شهرهای بزرگ، به طور جدی سلامت ساکنین را تهدید می‌کند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات بهداشتی و برآورد تعداد موارد مرگ و بیماری ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، سکته قلبی و بیماری ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین خطرات ناشی از گسترش روزافزون و بی‌رویه شهرها، توسعه اقتصادی و مصرف انرژی در قرن اخیر، آلودگی هوا میباشد که با روند افزایشی در شهرهای بزرگ، به طور جدی سلامت ساکنین را تهدید می‌کند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات بهداشتی و برآورد تعداد موارد مرگ و بیماری ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، سکته قلبی و بیماری انسداد مزمن ریوی منتسب به آلاینده‌های PM10، PM2.5 و SO2 در کلان شهر تهران در سال 1392 با استفاده از مدل AirQ انجام شد. روش‌کار:در این مطالعه مقطعی، داده‌های مورد نیاز از سازمان محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران اخذ گردید. این داده‌ها توسط نرم افزار Excel پردازش گردید و بدین ترتیب اطلاعات پردازش شده به مدل AirQ وارد شد. سپس خطر نسبی، بروز پایه و جزء منتسب برآورد شده و در نهایت نتایج کلی به صورت موارد مرگ و بیماری در قالب جداول و نمودار ارائه شد. یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه، متوسط غلظت سالیانه آلاینده‌های PM10، PM2.5 و SO2 به ترتیب برابر با 73، 43 و 41 میکروگرم در متر مکعب بود که به ترتیب تقریباً 3/65، 4/3 و 2/05 برابر استاندارد ملی هوای پاک ایران و رهنمود سازمان جهانی بهداشت میباشد. موارد کل مرگ منتسب به آلاینده‌های PM10، PM2.5و SO2 به ترتیب حدود 2187، 2842 و721 مورد بود که این میزان به ترتیب 3/65، 4/75 و 1/20 درصد از کل مرگ‌های این شهر (به غیر از تصادفات) را به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری: نتایج نشانگر اثرات بهداشتی منتسب به آلاینده‌های ذرات معلق و دی اکسید گوگرد شامل کل مرگ، مرگ‌های قلبی- عروقی، تنفسی، بستری در بیمارستان به دلیل بیماری انسداد مزمن ریوی و سکته قلبی در کلان شهر تهران بود که حاکی از افزایش آلاینده‌های مذکور و آلودگی هوای ناشی از آن‌ها در هوای شهر تهران است که نیازمند توجه هر چه بیشتر مسئولین و متخصصین امر جهت کنترل آلودگی هوا میباشد.