نیره السادات حسینی؛ سهیل سبحان اردکانی
چکیده
زمینه و هدف: حمل و نقل جاده‌ای یکی از مهم‌ترین و بزرگترین منابع آلودگی فلزی است که بوم‌سازگان حاشیه جاده را به مناطقی آلوده تبدیل کرده است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی و منشأیابى عناصر روی، سرب، کادمیم، کبالت، کروم، مس، منگنز و نیکل در خاک سطحی حاشیه برخی جاده‌های همدان در سال 1398 انجام یافت.مواد و روش‌ها: ...
بیشتر
زمینه و هدف: حمل و نقل جاده‌ای یکی از مهم‌ترین و بزرگترین منابع آلودگی فلزی است که بوم‌سازگان حاشیه جاده را به مناطقی آلوده تبدیل کرده است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی و منشأیابى عناصر روی، سرب، کادمیم، کبالت، کروم، مس، منگنز و نیکل در خاک سطحی حاشیه برخی جاده‌های همدان در سال 1398 انجام یافت.مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، 63 نمونه خاک سطحی در طول 700 متر از یک قطعه 9 کیلومتری از جاده‌های مواصلاتی گلتپه، رزن و کرمانشاه در استان همدان جمع‌آوری و پس از آماده‌سازی نمونه‌ها، محتوی عناصر در آن‌ها به‌روش طیف سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) خوانده شد. همچنین، نسبت به محاسبه شاخص شدت آلودگی (CSI) نیز اقدام شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSSانجام یافت.یافته ها: بیشینه میانگین محتوی عناصر روی، کادمیم، کبالت، کروم، منگنز و نیکل به‌ترتیب با 122، 0.320، 1.92، 17.3، 334 و 22.2 میلی‌گرم در کیلوگرم مربوط به ایستگاه رزن و بیشینه میانگین محتوی عناصر سرب و مس به‌ترتیب با 26.4 و 25.0 میلی‌گرم در کیلوگرم مربوط به خاک حاشیه جاده کرمانشاه (ایستگاه‌های پر ترافیک) و بیان‌گر تأثیر تراکم ترافیک بود. نتایج محاسبه شاخص CSI بیان‌گر کیفیت قابل قبول خاک در ایستگاه‌های مورد مطالعه بود. همچنین، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری چند متغیره (PCC، PCA و HCA) نشان داد که منگنز در خاک‌های کنار جاده احتمالاً از مواد اولیه خاک و انتشارات اگزوزی نشات گرفته است. در حالی که انتشار روی، سرب، کادمیم، کبالت، کروم، مس و نیکل عمدتاً به منابع غیر اگزوزی (مانند فرسودگی ترمزها، لاستیک‌ها، موتورها و روغن روان‌کننده) مربوط بود. نتیجهگیری: با توجه به اثبات تأثیر فعالیت‌های ترافیکی بر آلودگی فلزات سنگین خاک کناره جاده‌ای، نسبت به پایش منظم و دوره‌ای نمونه‌های خاک برای کنترل منابع به‌منظور حفظ سلامت بوم‌سازگان و انسان توصیه می‌شود.
نسترن عاقلان؛ سهیل سبحان اردکانی؛ مهرداد چراغی؛ بهاره لرستانی
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به این‌که گیاه پالایی فناوری نوین پالایش خاک آلوده است، این پژوهش با هدف بررسی برخی اصلاح کننده ها با نرخ تجزیه‌پذیری زیستی متفاوت در بهبود کارایی گیاه پالایی خاک آلوده به کروم و مس توسط گونه های زینتی تاج خروس و گل جعفری در سال 1397 انجام شد. مواد و روش‌ها: با آلوده سازی خاک توسط نمک‌های دی کرومات پتاسیم 50 و 100 و سولفات ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به این‌که گیاه پالایی فناوری نوین پالایش خاک آلوده است، این پژوهش با هدف بررسی برخی اصلاح کننده ها با نرخ تجزیه‌پذیری زیستی متفاوت در بهبود کارایی گیاه پالایی خاک آلوده به کروم و مس توسط گونه های زینتی تاج خروس و گل جعفری در سال 1397 انجام شد. مواد و روش‌ها: با آلوده سازی خاک توسط نمک‌های دی کرومات پتاسیم 50 و 100 و سولفات مس 200 و 400 میلی‌گرم در کیلوگرم و تیمار با محلول 2.50 میلی‌مول در کیلوگرم EDTA و اسید سیتریک (CA) و 2.00 میلی‌مول در کیلوگرم اسید سالیسیلیک (SA)، نسبت به کشت گیاهچه ها و برداشت آن‌ها بعد از 60 روز اقدام شد. پس از هضم اسیدی گیاهچه‌ها، محتوی عناصر کروم و مس در آن‌ها به‌روش طیف‌سنج نشری پلاسمای جفت‌شده القایی خوانده شدند. یافته‌ها: بیشینه غلظت کروم در خاک کشت شده، ریشه و شاخساره تاج خروس با 2.40، 5.18 و 1.86 و در گل جعفری با 2.74، 6.00 و 1.30 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب مربوط به تیمارهای SA، EDTA و EDTA و در مورد مس در خاک کشت شده، ریشه و شاخساره تاج خروس با 6.74، 3.77 و 3.34 به‌ترتیب مربوط به SA، SA و EDTA و در گل جعفری نیز با 6.65، 3.45 و 9.50 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب مربوط به تیمارهای SA، EDTA و EDTA بود. از طرفی، تاج خروس با فاکتورهای انتقال و تجمع زیستی بزرگ تر از یک در تیمار 100 میلی‌گرم در کیلوگرم دی کرومات پتاسیم افزوده واجد CA، فرا انباشتگر کروم بود. نتیجهگیری: با توجه به نقش مهم اسیدهای آلی در الکتروکینتیک پالایش خاک و بهبود کارایی گیاه پالایی، استفاده از این عوامل اصلاح کننده برای پاکسازی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین توصیه می شود.
عظیم ربیعی مصباح؛ سهیل سبحان اردکانی؛ مهرداد چراغی؛ بهاره لرستانی
چکیده
زمینه و هدف: هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs)، گروهی از آلاینده‌های محیط زیستی با قابلیت ناهنجاری‌زایی، جهش‌زایی و سرطان‌زایی هستند که از احتراق ناقص و پیرولیز سوخت‌های فسیلی و یا احتراق مواد آلی تولید می‌شوند. این مطالعه با هدف شناسایی، تعیین محتوی و منشأ‌یابی PAHs در خاک سطحی مناطق صنعتی شهرستان همدان در سال 1399 انجام ...
بیشتر
زمینه و هدف: هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs)، گروهی از آلاینده‌های محیط زیستی با قابلیت ناهنجاری‌زایی، جهش‌زایی و سرطان‌زایی هستند که از احتراق ناقص و پیرولیز سوخت‌های فسیلی و یا احتراق مواد آلی تولید می‌شوند. این مطالعه با هدف شناسایی، تعیین محتوی و منشأ‌یابی PAHs در خاک سطحی مناطق صنعتی شهرستان همدان در سال 1399 انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش توصیفی، 36 نمونه خاک سطحی از 12 ایستگاه مستقر در مناطق صنعتی جمع‌آوری شد. پس از استخراج آنالیت ها به روش سوکسله، از روش کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی (GC-MS) برای شناسایی و تعیین محتوای ترکیبات PAHs در نمونه ها استفاده شد. برای تعیین منشاء PAHs از روش نسبت‌های تشخیصی مولکولی (MDRs) استفاده شد. همچنین، مقادیر پارامترهای pH، هدایت الکتریکی (EC) و کربن آلی کل (TOC) نمونه‌های خاک نیز اندازه‌گیری شد. پردازش آماری داده‌ها نیز با استفاده از نسخه 20 نرم‌افزار SPSS انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج، مجموع غلظت 16 ایزومر شناسایی‌شده از 2417 تا 16279 میکروگرم در کیلوگرم متغیر و میانگین مقادیر آن‌ها 7685 میکروگرم در کیلوگرم بود. به‌علاوه، مشخص شد که هیدروکربن‌های 4-6 حلقه‌ای %66 از کل مقادیر PAHs را به‌خود اختصاص داده‌اند. از طرفی، فلورانتن (Fla)، پایرن (Pyr) و بنزو (بتا) فلورانتن (B(b)F) فراوان‌ترین ترکیبات شناسایی‌شده در خاک بودند و میانگین محتوی ترکیبات بنزو (آلفا) آنتراسن (B(a)A)، بنزو (بتا) فلورانتن (B(b)F)، بنزو (آلفا) پایرن (B(a)P) و دی بنزو (آ اچ) آنتراسن (DB(ah)A) از بیشینه رواداری کیفیت خاک هلند بیشتر بود. نتایج روش MDRs نشان داد که هر دو منابع پیروژنیک و پتروژنیک منشاء PAHها در منطقه مورد مطالعه هستند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه حاکی از تأثیر بالای فعالیت‌های انسانی بر آلودگی خاک منطقه مورد مطالعه به PAHs است و از این‌رو، نسبت به اعمال راهکارهای مدیریتی از جمله پالایش و پاکسازی خاک‌های آلوده برای حفظ سلامت محیط و انسان توصیه می‌شود.
سهیل سبحان اردکانی؛ سمیره محمودنژاد؛ معصومه حیدری
چکیده
زمینه و هدف: فلزات سنگین از جمله آلاینده‌های مهم بوم سازگان‌های آبی هستند که به واسطه غیر قابل تجزیه بودن و پایداری بالا، از توانایی ایجاد سمیت برای موجودات زنده برخوردارند. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی آلودگی آب رودخانه کلین کبود به فلزات سنگین روی، کادمیوم، کروم و مس طی فصول بهار و تابستان سال 1392 انجام گرفت. مواد و روش ها: در ...
بیشتر
زمینه و هدف: فلزات سنگین از جمله آلاینده‌های مهم بوم سازگان‌های آبی هستند که به واسطه غیر قابل تجزیه بودن و پایداری بالا، از توانایی ایجاد سمیت برای موجودات زنده برخوردارند. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی آلودگی آب رودخانه کلین کبود به فلزات سنگین روی، کادمیوم، کروم و مس طی فصول بهار و تابستان سال 1392 انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی - توصیفی، پس از بازدید میدانی از منطقه مورد مطالعه و انتخاب 5 ایستگاه نمونه‌برداری در طول مسیر رودخانه، 40 نمونه آب در فروردین و تیر ماه سال 1392 برداشت شد. پس از آماده سازی نمونه ها در آزمایشگاه، غلظت یون های فلزی در آن‌ها توسط طیف سنج نشر اتمی در سه تکرار خوانده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS (نسخه 19) و آزمون‌های Shapiro-Wilk، One Sample t-Test، Duncan Multiple Range Test، Independent T-Test و Pearson Correlation Coefficient در سطح معنی‌داری 0/05 انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج مطالعه حاضر میانگین غلظت عناصر روی، کادمیوم، کروم و مس در نمونه های آب در فصل بهار به ترتیب برابر با 11/34±26/20، 0/06±0/73، 0/11±1/50 و 14/05±121/10 میکروگرم در لیتر و در نمونه‌های فصل تابستان به‌ترتیب برابر با 24/72±27/10، 0/05±0/72، 0/16±1/50 و 31/27±123/80 میکروگرم در لیتر بود. از طرفی میانگین غلظت همه عناصر مورد مطالعه در نمونه‌های آب مربوط به فصول بهار و تابستان از رهنمود سازمان‌های جهانی بهداشت و حفاظت محیط زیست برای مصارف کشاورزی و آبیاری کم‌تر بود. نتیجه گیری: هرچند در مطالعه حاضر در بازه زمانی مورد مطالعه، آب رودخانه کلین کبود آلوده به فلزات سنگین نبود، ولی به‌دلیل استقرار انواع کاربری های صنعتی، شهری و کشاورزی در حاشیه رودخانه و به تبع آن تخلیه کنترل نشده فاضلاب آن‌ها به این بوم‌سازگان، آلودگی و افت کیفی آب در آینده‌ای نزدیک دور از انتظار نیست.
سهیل سبحان اردکانی؛ لعبت تقوی
چکیده
زمینه و هدف:امروزه مخاطره مصرف مواد غذایی به‌خصوصمرکبات به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی انسان، به‌واسطه آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین به یک چالش جدی تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف مرکبات پرمصرف عرضه‌شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک و روی در سال 1394 انجام شد. مواد ...
بیشتر
زمینه و هدف:امروزه مخاطره مصرف مواد غذایی به‌خصوصمرکبات به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم غذایی انسان، به‌واسطه آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین به یک چالش جدی تبدیل شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین مخاطره سلامت مصرف مرکبات پرمصرف عرضه‌شده در بازار مصرف شهر همدان بر اساس پتانسیل خطر عناصر آرسنیک و روی در سال 1394 انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه تحلیلی (مشاهده ای)، در مجموع 48 نمونه مرکبات از گونه های پرتقال، گریپفروت، لیموشیرین و نارنگی از 4 مرکز عمده فروش در سطح شهر همدان به صورت تصادفی خریداری و به آزمایشگاه منتقل شد. پس از آماده سازی نمونه‌ها به روش هضم اسیدی در آزمایشگاه، غلظت تجمع یافته عناصر توسط دستگاه نشر اتمی در سه تکرار خوانده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS (نسخه 20) و آزمون‌های Test Shapiro-Wilk،One Sample T Test، one-way ANOVA وPearson’s Correlation Coefficient انجام شد. یافته ها: بیشینه میانگین غلظت عناصر آرسنیک و روی با 0/07±0/09 و 0/09±0/26 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب مربوط به نمونه‌های گریپفروت و لیموشیرین بود. از طرفی بر اساس نتایج مطالعه، شاخص مخاطره سلامت برای عناصر مورد مطالعه کوچک‌تر از 1 بود، در نتیجه مصرف کنترل‌شده مرکبات برای بزرگسالان و کودکان مخاطره‌آمیز نمی‌باشد. نتیجه گیری: هرچند با استناد به نتایج محاسبه شاخص مخاطره سلامت، مصرف مرکبات مورد مطالعه اثر سوء بهداشتی بر سلامت مصرف‌کنندگان ندارد، ولی با توجه به افزایش نرخ استفاده از نهاده های کشاورزی به ویژه کودهای فسفاته، فاضلاب شهری و لجن فاضلاب توسط کشاورزان، نسبت به پایش دوره‌ای و منظم مواد غذایی به ویژه اقلام وارداتی از نظر غلظت باقی‌مانده یا تجمع یافته انواع سموم شیمیایی و سایر فلزات سمی از قبیل جیوه، سرب، کادمیوم و کروم توصیه می‌شود.
سهیل سبحان اردکانی؛ بهاره بابایی
چکیده
زمینه و هدف: استفاده از اسباب‌بازی در رشـد و تحول کودکان نقش اسـاسی دارد. کودکان به‌دلیل استفاده از اسباب‌بازی‌های آلوده به فلزات سنگین ممکن است در خطر ابتلا به انواع بیماری قرار‌گیرند. از این‌رو کنترل کیفیت اسباب‌بازی حایز اهمیت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی فلزات سنگین آرسنیک، سرب، کادمیوم و کروم در اسباب‌بازی‌های پلاستیکی ...
بیشتر
زمینه و هدف: استفاده از اسباب‌بازی در رشـد و تحول کودکان نقش اسـاسی دارد. کودکان به‌دلیل استفاده از اسباب‌بازی‌های آلوده به فلزات سنگین ممکن است در خطر ابتلا به انواع بیماری قرار‌گیرند. از این‌رو کنترل کیفیت اسباب‌بازی حایز اهمیت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی فلزات سنگین آرسنیک، سرب، کادمیوم و کروم در اسباب‌بازی‌های پلاستیکی تولید داخل و وارداتی عرضه‌شده در بازار شهر همدان در سال 1394 انجام یافت.مواد و روش‌ها: پس از تهیه 30 نمونه اسباب‌بازی، مراحل آماده‌سازی و هضم آن‌ها در آزمایشگاه انجام یافت غلظت عناصر در نمونه‌ها توسط دستگاه جذب اتمی خوانده شد. پردازش آماری داده‌ها نیز توسط نرم‌افزار SPSS انجام یافت.یافته‌ها: نتـایج نشان‌داد که بیشینه میانگین غلظت عناصـر برحسب میلی‌گرم در کیلوگرم در نمونه‌های اسباب‌بازی تولید داخل و وارداتی به‌ترتیب با 5/41±6/20 و 2/12±7/58 مربوط به عناصر کروم و سرب می‌باشد. همچنین میانگین غلظت هیچ‌کدام از عناصر بیشتر از رهنمود‌های سازمان ملی استاندارد ایران و کمیسیون اروپا نمی‌باشد. نتیجهگیری: هرچند نتایج این پژوهش بیان‌گر عدم تجاوز میانگین غلظت عناصر مورد بررسی در نمونه‌های اسباب‌بازی است، اما با توجه به این‌که مواد شیمیایی موجود در اسباب‌بازی‌ها در اثر لیسیدن، جویده‌شدن و بلعیدن آن‌ها توسط کودکان به بدن وارد می‌شود، در صورت غیر استاندارد بودن اسباب‌بازی احتمال قرارگرفتن کودکان در معرض مخاطره فلزات سنگین وجود دارد. از این‌رو نسبت به پایش مداوم آلاینده‌ها از جمله فلزات سنگین در انواع اسباب بازی عرضه‌شده در کشور به‌منظور حفظ سلامت کودکان توصیه می‌شود.